zapobieganie wyrzutom JSW, Górnictwo, Przegląd Górniczy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
242
PRZEGLĄD GÓRNICZY
2011
UKD: 622.815-047.72: 622.817.4: 622.333(438-13)
Sposoby zapobiegania wyrzutom metanu i skał w kopalniach
Jastrzębskiej Spółki Węglowej
Dr inż. Andrzej Tor*
)
Dr inż. Antoni Jakubów*
)
Treść
: W pracy przedstawiono czynniki wpływające na występowanie zjawisk gazogeodynamicznych oraz objawy wskazujące na
możliwość wystąpienia takich zjawisk w kopalniach węgla. Na podstawie nabytych doświadczeń przy drążeniu wyrobisk
w kopalniach Jastrzębskiej Spółki Węglowej zwrócono uwagę, że zjawiska gazogeodynamiczne mogą występować również
w warunkach nie świadczących o wysokim stanie zagrożenia wyrzutowego. Umiejętne rozpoznanie tego zagrożenia, jego
przyczyn i mechanizmu powstawania jest podstawą efektywnej prognozy i skutecznej proilaktyki zapobiegającej wyrzutom,
a w następstwie stworzenia bezpiecznych warunków pracy. Prowadzona skuteczna proilaktyka wyrzutowa, w tym rygorystyczne
przestrzeganie obowiązujących przepisów oraz dodatkowych wewnętrznych ustaleń Spółki w zakresie rozpoznawania i zwal-
czania zagrożenia wyrzutami metanu i skał potwierdzają właściwy kierunek działań, dzięki którym uniknięto prawdopodobnie
w kilku przypadkach wyrzutu metanu i skał.
Słowa kluczowe:
zjawiska gazogeodynamiczne, prognozowanie wyrzutów gazu i skał, proilaktyka wyrzutowa
1. Wprowadzenie
zagrożeń naturalnych. Według powyższych deinicji przez
„zjawisko wyrzutów gazów i skał – rozumie się dynamiczne
przemieszczenie rozkruszonych skał lub węgla z calizny do
wyrobisk przez energię gazów wydzielonych z górotworu
w wyniku działania czynników geologiczno-górniczych, które
mogą spowodować efekty akustyczne, podmuch powietrza,
uszkodzenie obudowy i urządzeń, powstanie kawerny
powyrzutowej, zaburzenie w przewietrzaniu wyrobisk, po-
wstanie wybuchowego nagromadzenia metanu lub atmosfery
niezdatnej do oddychania, natomiast objawami wskazującymi
na zwiększenie zagrożenia wyrzutami gazów i skał są:
a) zwiększone ilości zwiercin, wydmuchy zwiercin i gazów,
zakleszczanie lub wypychanie wiertła w czasie wiercenia
otworów,
b) odpryskiwanie węgla z ociosów i czoła przodku oraz
trzaski w głębi calizny,
c) zwiększone wydzielanie gazów po robotach strzałowych,
d) zwiększenie ilości urobku i jego rozrzucenie na większą
odległość od przodka przy tej samej technologii wykony-
wania robót strzałowych,
e) zmniejszenie zwięzłości i zmiany struktury węgla w czasie
prowadzenia wyrobiska”.
Pracy górniczej pod ziemią towarzyszą określone zagro-
żenia załóg górniczych, wzrastające w miarę eksploatacji
na coraz większych głębokościach. Umownie podzielić
je można na naturalne i technologiczne. Pośród zagrożeń
naturalnych towarzyszących eksploatacji podziemnej,
najbardziej skomplikowane, a więc i najtrudniejsze w opisie są
zagrożenia związane z występowaniem zjawisk o charakterze
dynamicznym.
W zjawiskach gazogeodynamicznych występuje szybkie
pękanie i kruszenie gazonośnej calizny węglowej lub skalnej,
któremu towarzyszyć może wyrzut, wypchnięcie lub obwał
węgla lub skały do wyrobiska i zwiększone wydzielanie
gazu. Spośród wszystkich rodzajów zjawisk gazogeodyna-
micznych, największe zagrożenie stwarzają wyrzuty gazów
i skał.
W obowiązujących znowelizowanych przepisach [5] za-
mieszczone zostały deinicje pojęć dotyczące poszczególnych
*
)
Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. Artykuł opiniował dr hab. inż. Józef
Sułkowski prof. Pol. Śl; rekomendował prof. dr hab. inż. Wiesław
Blaschke..
 Nr 7-8
PRZEGLĄD GÓRNICZY
243
Wyrzuty gazów i skał należą do skomplikowanych zjawisk
w kopalniach. Dlatego mechanizm tego zjawiska nie został
jeszcze dokładnie zbadany i rozpoznany. Podejmowane pró-
by wyjaśnienia tego problemu sprowadzają się do pewnych
hipotez, które można podzielić na trzy grupy różniące się
czynnikiem, który jest najbardziej aktywny i decydujący przy
wzbudzaniu nagłego wyrzutu.
Pierwsza grupa badaczy reprezentuje pogląd, że znisz-
czenie calizny może następować niezależnie od naprężeń
w górotworze, w rezultacie działania wydzielającego się gazu,
który znajduje się w porach pod określonym ciśnieniem.
Druga grupa badaczy reprezentuje pogląd, że zniszczenie
calizny w streie przyprzodkowej jest wynikiem działania sił
górotworu, a gaz ma charakter drugorzędny – pomocniczy
ułatwiający wyrzut calizny do wyrobiska.
Trzecia grupa badaczy przypisuje obu wymienionym
czynnikom decydującą rolę w mechanizmie wyrzutu, jednak
bez wskazania, który z tych czynników jest dominujący.
Należy podkreślić, że żadna z tych hipotez nie została
w sposób empiryczny jednoznacznie potwierdzona i żadna
z nich nie jest powszechnie uznawana, ponieważ nie wyjaśnia
w sposób zadowalający wszystkich efektów obserwowanych
przy wyrzutach.
Chcąc przedstawić w sposób poglądowy przebieg wyrzu-
tu gazów i skał należy podkreślić, że zjawisko to przebiega
w sposób lawinowy. W wyniku zapoczątkowanego impulsu
wyrzutu odsłonięta zostaje powierzchnia węgla, który – pod
wpływem rozładowujących się naprężeń górotworu i ener-
gii potencjalnej – jest kruszony i wyrzucony do wyrobiska
w wyniku drugiego impulsu wyrzutu. Kolejne impulsy wy-
rzutu przebiegają analogicznie. Wyrzut gazów i skał zostaje
zahamowany w momencie, gdy wyrobiska górnicze wypełnią
się kruszywem (masą) powyrzutowym w takim stopniu, że
wystąpią siły oporu większe niż wypadkowa sił inicjujących
wyrzut.
Czynnikami decydującymi o wzroście zagrożenia wyrzu-
tami gazów i skał są między innymi: wysoka gazonośność
złoża, mała zwięzłość węgla, wysokie ciśnienie i intensyw-
ność desorpcji gazów oraz prowadzenie robót w sąsiedztwie
zaburzeń geologicznych.
Zjawiska gazogeodynamiczne stanowią od wielu lat
w podziemnych kopalniach węgla jedno z najbardziej niebez-
piecznych zagrożeń dla życia i zdrowia górników.
Pojęcie zagrożenia wyrzutowego związane jest z dwoma
czynnikami. Pierwszym z tych czynników jest działanie mas
powyrzutowych bezpośrednio na ludzi, urządzenia i obudowę
wyrobisk górniczych. Czynnik ten ma zasięg ograniczony
najczęściej do kilkudziesięciu metrów. Drugim czynnikiem
jest gaz, uwalniany podczas wyrzutu w krótkim czasie
i w ogromnych ilościach. Gaz ten tworzy w wyrobiskach
podziemnych atmosferę niezdatną do oddychania i zakłóca
układ wentylacyjny kopalni. W przypadku metanu tworzyć
on może, w zależności od stężenia, mieszaninę wybuchową
lub palną. Zagrożenie gazowe objąć może swym zasięgiem
wszystkie wyrobiska podziemne kopalni a czasami również
ludzi znajdujących się w okolicy szybów wentylacyjnych,
a nawet na powierzchni zakładów górniczych.
w kopalni „Pniówek” [4] udokumentowane zjawiska gazoge-
odynamiczne, mające pewne cechy wyrzutu, wystąpiły jedy-
nie w kopalni „Zoiówka”, natomiast w kopalni „Pniówek”
udokumentowane były zjawiska gazogeodynamiczne, mające
cechy nagłych wypływów metanu. Powyższe zjawiska
występowały w małej skali, a ilość wydzielonego gazu oraz
wyrzuconego węgla była niewielka, w praktyce kopalnianej
czasami nawet mało odczuwalna [2].
Wyrzuty metanu i skał wystąpiły do tej pory w dwóch ko-
palniach Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A., tj. „Zoiówka”
i „Pniówek”. W obydwu tych kopalniach zjawiska wyrzutowe
wystąpiły w miejscach skumulowanej zawartości metanu
w węglu przy kontakcie ze strefami zaburzeń geologicznych,
a pokłady węgla kamiennego, w których drążone były te
wyrobiska, nie były zaliczone do kategorii skłonnych do wy-
stępowania wyrzutów metanu i skał lub do zagrożonych wy-
rzutami metanu i skał, ponieważ stosowane kryteria zaliczeń
nie były spełnione [4,7]. Charakterystyczną cechą wyrzutów
w rejonie kopalń jastrzębskich wydaje się być to, że ilość gazu
uwolnionego w trakcie ich trwania jest wielokrotnie większa
niż wynikało by to z oszacowania na podstawie gazonośno-
ści węgla i objętości mas powyrzutowych, co prowadzi do
wniosku, że większość gazu biorącego udział w wyrzucie
pochodzi spoza obszaru bezpośrednio objętego zjawiskiem.
W przypadku wyrzutu w lunecie rurowej w kopalni
„Pniówek”, jak i w chodniku transportowym D-6 kopalni
„Zoiówka” źródłem nadmiarowej ilości gazu jest niewątpli-
wie znaczny dopływ metanu ze szczeliny uskokowej.
Udokumentowane zjawiska gazogeodynamiczne zaistniałe
w kopalniach należących obecnie do JSW S.A. zamieszczono
w tablicy 1.
Skutki zaistniałego w dniu 23.08.2002 roku wyrzutu
metanu i skał w drążonej lunecie rurowej do szybu II na
poziomie 1000 m w kopalni „Pniówek” oraz zaistniałego w
dniu 22.11.2005 r. wyrzutu metanu i skał w drążonym chod-
niku transportowym D-6 pokł. 409/4 w kopalni „Zoiówka”
przypomniały jak poważne potencjalne zagrożenie związane
jest ze zjawiskiem wyrzutu metanu i skał.
3. Sposoby zapobiegania wyrzutom metanu i skał w ko-
palniach JSW S.A.
3.1. Badania wskaźników stanu zagrożenia wyrzutowego
oraz stosowana proilaktyka wyrzutowa
Warunkiem bezpiecznej pracy w kopalniach zagrożonych
wyrzutami gazów i skał jest dostateczne rozpoznanie tego
zagrożenia, jego przyczyn i mechanizmu powstawania. Od
pracowników zatrudnionych w kopalniach zagrożonych
wyrzutami metanu i skał wymaga się przede wszystkim
umiejętności szybkiego rozeznania wszelkich objawów po-
przedzających powstanie wyrzutu, a także znajomości zasad
bezpiecznego prowadzenia robót w kopalniach zagrożonych
wyrzutami metanu i skał.
Prognozowanie zjawisk gazogeodynamicznych wykonuje
się w zależności od celu prognozy, jako:
– prognozy regionalne
, określające prawdopodobieństwo
istnienia w złożu, rejonie lub wiązce pokładów, zagrożenia
ze względu na zjawiska gazogeodynamiczne, a także
prawdopodobieństwa powstania wyrzutów przy przejściu
do eksploatacji pokładów leżących na większej głębokości,
–
prognozy niebezpieczeństwa wyrzutów przed udostępnie-
niem pokładu węglowego,
–
lokalne prognozy niebezpieczeństwa wyrzutów,
–
bieżące prognozy niebezpieczeństwa wyrzutów.
2. Zagrożenie wyrzutami metanu i skał w kopalniach
Jastrzębskiej Spółki Węglowej
Zjawiska gazogeodynamiczne występowały przez cały
okres istnienia kopalń Rybnickiego Okręgu Węglowego,
jednakże ich dokumentowanie było ograniczone ze wzglę-
du na możliwości automatycznej techniki pomiarowej. Do
czasu zaistnienia w dniu 23.08.2002 r. wyrzutu metanu i skał
244
PRZEGLĄD GÓRNICZY
2011
Tablica 1. Zjawiska gazogeodynamiczne zaistniałe w kopalniach JSW S.A.
Table 1. Gas-geodynamic effects that have occurred at coal mines of JSW plc.
Ilość mas
powyrzutowych
Mg
Ilość
wydzielonego
metanu, m
3
Data
wystąpienia
zjawiska
Wyrobisko
chodnikowe
Kopalnia
Pokład
„Zoiówka”
(dawniej „Manifest
Lipcowy”)
chodn. nadść. F–13
chodn. podść. F–5
chodn. bad. H–5
363
360/3
403/1
4
15
95
411
2170
5000
19.05.1979
10.08.1979
12.06.1985
„Zoiówka”
(dawniej „Manifest
Lipcowy”)
chodn. bad. H–1a
chodn. bad. H–3
chodn. nadśc. H–1a
403/1
404/3
403/1
-
-
-
450
250
890
12.03.1984
30.05.1984
13.10.1984
„Pniówek” (dawniej
„XXX-lecia PRL”)
poch. S–4
363
-
19 700
03.01.1987
„Pniówek”
luneta rurowa
404/4+ 405/1
250
51 448
23.08.2002
„Zoiówka”
chodn. transp. D-6
409/4
350
10 200
22.11.2005
„Zoiówka”
chodn. podść. F-21
404/4
-
2 900
02.06.2008
„Zoiówka”
chodn. transp. G-2
412 łg+łd
-
543
12.03.2010
poch. went. V
poz. 1000
„Pniówek”
404/4 + 405/1
-
3 300
30.08.2010
Celem prognozy jest sprzężenie w zamkniętym cyklu
czterech zagadnień dotyczących zagrożenia wyrzutami:
→ analiza → ocena → prognoza → proilaktyka →
Niestety obowiązujące przepisy [6] nie operują dla
Górnośląskiego Zagłębia Węglowego terminami: „
prognoza
lokalna”, „prognoza regionalna”
. Te terminy były używane
w odniesieniu do Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego,
zlikwidowanego w latach 90. ubiegłego wieku. Natomiast
został utrzymany termin
„prognoza bieżąca
” w odniesieniu
do określonego przodka. Nawiązując do ww. obowiązujących
przepisów po wyrzucie metanu i skał zaistniałym w dniu
22.11.2005 r. w kopalni „Zoiówka”, stosownie do wniosków
Komisji dla zbadania przyczyn i okoliczności tego zdarzenia
oraz wypadku zbiorowego, powołany został Zespół do no-
welizacji przepisów w zakresie zagrożenia wyrzutami gazów
i skał. Opracowany projekt nowelizacji przedmiotowych
przepisów w najbliższej przyszłości będzie wprowadzony
do praktyki górniczej.
W związku z wyrzutem zaistniałym w kopalni „Zoiówka”
oraz mając na uwadze zapewnienie bezpieczeństwa pra-
cy w kopalniach JSW S.A. wprowadzono wewnętrznym
Zarządzeniem Dyrektora Naczelnego Spółki [10] znaczne
zaostrzenie, w stosunku do obowiązujących przepisów
[6], rygorów prowadzenia robót górniczych w pokładach
zaliczonych do III i IV kategorii zagrożenia metanowego,
a szczególnie w warunkach prowadzenia robót górniczych
w pokładach zaliczonych do skłonnych lub zagrożonych
wyrzutami metanu i skał.
Zgodnie ze wspomnianym Zarządzeniem obniżono war-
tość progową metanonośności z 8 do 4,5 m
3
/Mg
csw
, powyżej
której należy wykonywać pomiary zwięzłości węgla i inten-
sywności desorpcji metanu, a w wyrobiskach korytarzowych
drążonych w nieodgazowanych częściach złoża zagęszczono
pomiary metanonośności, zwięzłości węgla, intensywności
desorpcji metanu, własności sorpcyjnych i zawartości części
lotnych w węglu z 200 m do odstępów nieprzekraczających
50 m. W strefach zaburzeń geologicznych ustalono wyko-
nywanie pomiarów parametrów zagrożenia wyrzutowego
z częstotliwością nie mniejszą niż raz na dobę w okresie
przechodzenia wyrobiskiem przez strefę zaburzeń.
Ponadto, w celu bieżącego rozpoznawania zagrożenia
w wyrobiskach korytarzowych drążonych kombajnami wpro-
wadzono obowiązek wykonywania otworów badawczych
wyprzedzających czoło przodka nie mniej niż 10 m, a w wyro-
biskach prowadzonych za pomocą materiałów wybuchowych
nie mniej niż 4 m.
Zobowiązano dozór górniczy do wnikliwej obserwacji
i kontroli warunków geologiczno-górniczych w nadzorowa-
nych robotach górniczych, w tym występowania zaburzeń
geologicznych, zmian struktury węgla oraz innych objawów
wskazujących na możliwość pojawienia się zagrożenia wyrzu-
tami metanu i skał – w przypadku stwierdzenia takich zmian,
osoba dozoru zobowiązana jest do niezwłocznego powiado-
mienia służb geologicznych i wentylacyjnych kopalni.
Uruchomiono cykliczne szkolenia dla osób zatrudnionych
w rejonach, w których występuje zagrożenie wyrzutami
metanu i skał.
Ustalono, że wyrobiska korytarzowe drążone w pokładach
zagrożonych wyrzutami metanu i skał lub skłonnych do wystę-
powania wyrzutów metanu i skał przewietrza się niezależnymi
prądami powietrza. Odstępstwo od tej zasady jest możliwe
przy spełnieniu szczególnych warunków. Ponadto w rejonach,
w których prowadzone są roboty górnicze kierownik ruchu
zakładu górniczego, na podstawie opinii właściwego zespo-
łu kopalnianego, wyznacza strefy szczególnego zagrożenia
wyrzutami metanu i skał oraz ustala dopuszczalną liczbę
przebywających w nich osób.
W strefach szczególnego za-
grożenia wyrzutami metanu i skał należy stosować urządzenia
metanometrii automatycznej, umożliwiające ciągły pomiar
i rejestrację zawartości metanu oraz wyłączenie urządzeń
elektrycznych w czasie nie dłuższym niż 5 sekund.
Ponadto rozpoczęto wdrażanie w strefach szczególnie
niebepiecznych systemów mających na celu automatyczną
lokalizację oraz identyikację osób w wyrobiskach dołowych.
Generalnie w kopalniach Jastrzębskiej Spółki Węglowej
S.A., a szczególnie w kopalniach prowadzących roboty
w warunkach występującego zagrożenia wyrzutami metanu
i skał, przyjęto dwie linie obrony przed tym zagrożeniem.
Pierwsza polegająca między innymi na intensyfikacji
rozpoznania górotworu wierceniami wyprzedzającymi
i badaniach stanu zagrożenia wyrzutami metanu i skał przed
czołem przodka oraz druga, polegająca m. in. na odsunięciu
ludzi od zagrożenia poprzez wprowadzenie stref szczególnego
zagrożenia wyrzutami metanu i skał, a także wdrożenia
systemów zdalnego sterowania kombajnami chodnikowymi.
Po raz pierwszy w polskim górnictwie kombajn AM 75Ex
z systemem zdalnego sterowania został uruchomiony w 2007
roku w kopalni „Zoiówka”.
 Nr 7-8
PRZEGLĄD GÓRNICZY
245
3.2. Przykłady skutecznej profilaktyki wyrzutowej
w kopalniach JSW S.A.
o stężeniu 98 %. W okresie 41 godzin (do chwili podłączenia
otworów do sieci odmetanowania) całkowita ilość metanu
wydzielonego do wyrobiska wyniosła 2900 m
3
. W sumie
dla rozpoznania zaburzenia tektonicznego oraz warunków
gazowych wykonano kilkanaście otworów badawczych.
W dniu 25.06.2008 roku po obniżeniu się ciśnienia w otwo-
rach do wartości bezpiecznej (poniżej 0,8 bar), przystąpiono
do drążenia wyrobiska. Przechodzenie przez strefę usko-
kową odbywało się przy użyciu MW. Ostatecznie drążenie
wyrobiska przez strefę uskokową zakończyło się pomyślnie.
W streie zaburzenia nie odnotowano wzrostu stanu zagroże-
nia wyrzutowego poza obniżeniem się wartości parametru
f
z
poniżej wartości granicznej 0,3 do 0,21.
Łącznie z chodnika podścianowego F-21 ujęto odmetano-
waniem 596 844 m
3
,
w tym w okresie drążenia przy użyciu
MW (przejeżdżanie strefy uskokowej) 124 920 m
3
CH
4
.
Podłączenie otworów do sieci odmetanowania, głównie przez
ujęcie metanu i redukcję ciśnienia gazu w streie uskokowej
pozwoliło obniżyć stan zagrożenia wyrzutowego (potencjał
wyrzutowy ośrodka) oraz umożliwić dalsze drążenie wyrobi-
ska a jednocześnie pozwoliło na uniknięcie wyrzutu metanu
i skał. Wyniki przeprowadzonych badań [3] potwierdziły, że w
takich warunkach
przybliżenie się czołem przodka do strefy
uskokowej, w której węgiel jest odmieniony strukturalnie
(wskaźnik zwięzłości węgla obniżył się do 0,21, a wskaźnik
intensywności desorpcji wzrósł prawie trzykrotnie z 0,38
do 1,10 kPa) , spowodować mogło poważny wzrost zagro-
żenia wyrzutowego w wyrobisku (rys. 2).
Nawiązując do wspomnianego powyżej wewnętrznego
Zarządzenia DN JSW S.A. dot. zaostrzenia rygorów pro-
wadzenia robót górniczych w pokładach zaliczonych do III
i IV kategorii zagrożenia metanowego wszystkie kopalnie
Spółki prowadzą badania wskaźników stanu zagrożenia wy-
rzutowego, natomiast roboty górnicze prowadzi się zgodnie
z wcześniej ustalonymi rygorami organizacyjno-technicz-
nymi. Szczególnie zaostrzone rygory stosuje się w kopal-
niach „Borynia-Zoiówka” Ruch „Zoiówka”, „Pniówek”
i „Krupiński”, w których występują pokłady skłonne i zagro-
żone wyrzutami metanu i skał.
Poniżej w zarysie przedstawiono kilka przykładów
wyrobisk z ostatnich pięciu lat, w których dzięki skutecznej
proilaktyce wyrzutowej prawdopodobnie uniknięto wyrzu-
tu metanu i skał w kopalniach „Borynia-Zoiówka” Ruch
„Zoiówka” oraz „Pniówek”.
3.2.1. Chodnik podścianowy F-21 pokład 404/4 kopalni
„Zoiówka”
Przykładem skutecznej proilaktyki wyrzutowej, która
prawdopodobnie zapobiegła wyrzutowi metanu i skał była
proilaktyka prowadzona w chodniku podścianowym F-21
w pokładzie 404/4 [1]. Drążenie wyrobiska odbywało się
w kierunku strefy uskokowej (rys. 1). Dla rozpoznania strefy
uskokowej wykonywano otwory badawcze. Podczas wier-
cenia otworów nastąpił niespodziewany wypływ metanu
Rys. 1. Przekrój podłużny przez chodnik podścianowy F-21
Fig. 1. Longitudinal section across the F-21 tail gate
Rys. 2. Kształtowanie się wskaźnika intensywności desorpcji oraz zwięzłości węgla
na wybiegu wyrobiska
Fig. 2. Variability of the desorption intensity factor and the coal compaction index
along the excavation length
246
PRZEGLĄD GÓRNICZY
2011
Należy podkreślić, że bieżąca prognoza stanu zagrożenia
wyrzutowego w wyrobisku oparta na analizie nasycenia
złoża metanem oraz obserwacja objawów i wskaźników
zagrożenia nie wskazywała na podwyższony stan zagrożenia
wyrzutowego.
przodka, znajdującego się w streie uskokowej, doszło do
wypływu około 545 m
3
metanu w czasie około 2 godzin.
Przekroczenia dopuszczalnych wartości metanu na czujnikach
metanometrycznych zabudowanych w wyrobisku wynosiły od
22 % CH
4
na czujniku przodkowym do 4,1 % CH
4
na czujniku
na wylocie ze ślepego wyrobiska. Wyniki przeprowadzo-
nych badań potwierdziły, że pokład ten w rejonie drążonego
chodnika transportowego G-2 posiadał predyspozycje do
występowania zjawisk gazogeodynamicznych.
W związku z zaistniałym zdarzeniem oraz występującym
stanem zagrożenia zaliczono do zagrożonych wyrzutami
metanu i skał część pokładu 412 łg+łd i 412łg w partii „G”.
W chodniku nadścianowym G-2 w pokł. 412łg+łd i 412łg
w dniu 14.04.2010 r., po wykonanym strzelaniu wstrząsowo-
-urabiającym, wystąpiło przekroczenie dopuszczalnego stę-
żenia metanu w przodku, które wynosiło 10,0 % przez okres
9 minut. W tym czasie do wyrobiska wydzieliło się 131,4 m
3
CH
4
. W dniu 20.04.2010r. doszło do kolejnego przekroczenia
dopuszczalnego stężenia metanu po strzelaniu urabiającym
(otwarcie calizny do 4 m) – w przodku 48 %, oraz wydzieliło
się 525,6 m
3
CH
4
. W dniu 22.04.2010 r. po strzelaniu odprę-
żającym doszło do kolejnego przekroczenia dopuszczalnego
stężenia metanu – 38 % CH
4
w przodku.
3.2.2. Wyrobiska korytarzowe w pokładzie 412 łg+łd i 412
łg partia G kopalni „Zoiówka”
W latach 2009÷2010 wykonywane były roboty przygoto-
wawcze w partii G dla uruchomienia ściany G-2 w pokładzie
412 łg (rys. 3). Przewidziany do eksploatacji pokład 412 łg+łd
i 412 łg posiada grubość od 3,4÷5,82 m, natomiast eksploato-
wany ścianą G-2 pokład 412 łg posiada miąższość 2,90 ÷ 3,64.
Roboty przygotowawcze w partii „G” w pokładzie 412
łg+łd i 412 łg prowadzone były ze szczególną ostrożnością za-
równo z uwagi na występujące zagrożenie wyrzutami metanu
i skał (bardzo liczne przekroczenia parametrów wyrzutowych
(rys. 4 i 5), jak również z uwagi na gwałtowne wydzielanie
się metanu, występujące podczas wykonywania robót strza-
łowych, a także wypływy metanu w chodniku transportowym
G-2 oraz chodniku nadścianowym G-2.
W chodniku transportowym G-2 w pokł. 412łg+łd i 412łg
w dniu 12.03.2010 r., podczas odspojenia łaty węgla z czoła
Rys. 3. Mapa pokładu 412 łg+łd i 412 łg w partii G
Fig. 3. Map of the 412 łg+łd i 412 łg seam in the G segment
[ Pobierz całość w formacie PDF ]