zagadnienie 6, Geodezja
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->POMIAR KĄTÓW POZIOMYCHW niniejszym rozdziale poświęcimy uwagę przede wszystkim trzem metodompomiaru kątów poziomych. Są to :1. Pomiar kątów metodą pojedynczego kąta.2. Pomiar kątów metodą kierunkową.3. Pomiar kątów metodą repetycyjną.Przed pomiarem kątów zawsze naleŜy przeprowadzić sprawdzenie i ewentualnąrektyfikację teodolitu, tak aby był on wolny od błędów instrumentalnych. Na stanowiskunaleŜy dokładnie spoziomować i scentrować instrument nad punktem. Na punktach10i20ustawiamy sygnały celownicze (tyczka lub tarcza celownicza). Wszystkie wyniki pomiaru sązapisywane w dzienniku pomiarowym przez sekretarza.Pomiar kąta metodą pojedynczego kąta1020αARys. 1.Pomiar kąta metodą pojedynczego kąta.Po dokładnym ustawieniu teodolitu np. Theo 020 nad punktem (stanowiskiem)Amusimy określić w ilu seriach będzie mierzony dany kątα. Seria jest to pomiar kąta w 2połoŜeniach lunety, przy czym pierwsze połoŜenie lunety jest wówczas, gdy krąg pionowyznajduje się po lewej stronie lunety. ZałóŜmy,Ŝechcemy dokonać pomiaru kąta wn=2seriach . Jest to waŜne, gdyŜ w zaleŜności od liczby serii, obliczamy o jaką wartośćOsnaleŜyzmieniać odczyt początkowy na limbusie przy rozpoczęciu pomiaru dla kaŜdej serii. Wartośćtą obliczamy z wzoru:180lub 200gOs=n()(1)PoniewaŜ będziemy mierzyć kąt w 2 seriach więc wartośćOswynosi 90lub 100g. Jednakpierwszą serię rozpoczynamy zawsze od ustawienia odczytu na kręgu poziomym Hz wokolicach 0g(np. 0.0420g). Zakładamy,Ŝemamy teodolit z miarą gradową w systemieodczytowym. Po ustawieniu tego odczytu zaciskamy sprzęg repetycyjny, który unieruchamiaalidadę względem limbusa. Teraz celujemy dokładnie na cel 10 będący lewym ramieniemkąta (poniewaŜ mamy włączony sprzęg repetycyjny, wartość ustawiona na limbusie 0.0420gnie ulegnie zmianie). NaleŜy pamiętać,Ŝezawsze rozpoczynamy pomiar kąta od jego lewegoramienia. JeŜeli nasz cel jest oznaczony przez tyczkę umieszczoną na punkcie geodezyjnym,naleŜy zawsze celować jak najniŜej tyczki. Wówczas w razie niedokładnego ustawienia tyczkiw pionie zmniejszymy błąd celowania do punktu. Celujemy w taki sposób aby pionowakreska siatki celowniczej przechodziła przezśrodektyczki (rys. 2).Rys. 2.Ustawienie siatki celowniczej na kierunkuW dzienniku pomiarowym w kolumnie 1, w pierwszym okienku wpisujemy stanowiskoA.W kolumnie 2 wpisujemy w kaŜdym okienku osobno kolejno numery punktów, do którychcelujemy zaczynając od lewego ramienia kąta, czyli10i20.Następnie zapisujemy ustawionyodczyt 0.0420gw dzienniku pomiarowym (kol. 3). W kolumnie tej wartość gradów (0g)wpisujemy duŜą cyfrą w całym okienku, natomiast dla wartości „c” i „cc” kolumna 3 jestpodzielona na 2 części (górna i dolna). Wartości te, czyli 04ci 20cczapisujemy w górnejczęści podziału kolumny 3. Teraz zwalniamy sprzęg repetycyjny i poruszamy lekko leniwkąalidady aby zaburzyć dokładność z jaką wycelowaliśmy do punktu. Następnie przy uŜyciu tejsamej leniwki ponownie naprowadzamy oś celową na lewę ramię kąta, czyli punkt10,starając się wycelować w to samo miejsce co za pierwszym razem. Dokonujemy ponownieodczytu, który teoretycznie powinien się równać odczytowi pierwszemu (0.0420g), ale zewzględu na błąd celowania jaki popełniamy w trakcie czynności pomiarowych moŜe się onnieznacznie róŜnić i wynosi np. 0.0440g. RóŜnica tych odczytów nie powinna jednakprzekraczać podwójnej wartości dokładności odczytu z instrumentu, a w naszym przypadku40cc(dokładność odczytu teodolitu Theo 020 wynosi 20cc). Ponownie odczytaną wartość zkręgu poziomego 0.0440gzapisujemy równieŜ w kolumnie 3. Przy tym odczycie wartości 04ci 40cczapisujemy w dolnej części podziału kolumny 3. JeŜeli wspomniana róŜnica odczytównie przekracza podwójnej wartości dokładności odczytu z instrumentu, sekretarz dokonujeuśrednienia tych odczytów (wartości „c” i „cc”) wpisując je do kolumny 4 (0.0430g).Kolejną czynnością jest wycelowanie na prawie ramię kąta, czyli punkt20,zachowującprzy tym wszystkie w/w zasady ustawienia siatki celowniczej na wybrany cel. Po dokładnymwycelowaniu na punkt20dokonujemy odczytu z kręgu poziomego (np. 67.8460g). Wyniktego pomiaru sekretarz zapisuje równieŜ w kolumnie 3 we właściwych okienkach (tzn. tak jakprzy zapisie odczytu wykonanego na cel lewy10)na wysokości wpisanego w kolumnie 2celu20.Teraz, przy uŜyciu leniwki alidady, zaburzamy dokładność z jaką wycelowaliśmy dopunktu20i ponownie celujemy (za pomocą tej samej leniwki alidady) do punktu20dokonując po raz drugi odczytu z limbusa (np. 67.8500g). JeŜeli róŜnica tych odczytów nieprzekracza podwójnej wartości dokładności odczytu z instrumentu, sekretarz dokonujeuśrednienia tych odczytów (wartości „c” i „cc”) wpisując je do kolumny 4 (67.8480g). Na tymetapie został wykonany pomiar kąta w jednym połoŜeniu lunety.Następną czynnością jest pomiar tego samego kąta w II połoŜeniu lunety. W tym celuobracamy lunetę przez zenit (wokół własnej osi obrotu) a następnie obracamy alidadę o 200gicelujemy na punkt20.Tu naleŜy zwrócić uwagę na to,Ŝew II połoŜeniu lunety wykonujemyte same czynności co przy I połoŜeniu lunety, ale w odwrotnej kolejności. Oznacza to,Ŝewpierwszej kolejności celujemy na prawe ramię kąta a na końcu na jego lewę ramię. Tak więcpo dokładnym wycelowaniu na prawe ramię kąta (punkt20)wykonujemy odczyt z kręgupoziomego (np. 267.8600g). Wartość tego odczytu wpisujemy do kolumny 5 na wysokościwpisanego w kolumnie 2 celu20(czyli obok odczytu z I połoŜenia lunety dla prawegoramienia kąta, czyli punktu20).Teraz, przy uŜyciu leniwki alidady, zaburzamy dokładność zjaką wycelowaliśmy do punktu20i ponownie celujemy (za pomocą tej samej leniwkialidady) do punktu20dokonując po raz drugi odczytu z limbusa (np. 267.8560g). JeŜeliróŜnica tych odczytów nie przekracza podwójnej wartości dokładności odczytu z instrumentu,sekretarz dokonuje uśrednienia tych odczytów (wartości „c” i „cc”) wpisując je do kolumny 6(267.8580g). Ostatnią czynnością pomiarową jest dokładne wycelowanie do punktu10(leweramię kąta) i wykonanie odczytu (np. 200.0480g). Wartość tą zapisujemy w kolumnie 5 nawysokości wpisanego w kolumnie 2 celu10.Ponownie poruszamy leniwką alidady (wtedysiatka celownicza zejdzie z celu) a następnie za pomocą tej samej leniwki naprowadzamykrzyŜ kresek na wybrany cel, czyli punkt10.Dokonujemy odczytu z kręgu poziomego (np.200.0520g) zapisując go w kolumnie 5 wg wyŜej opisanych zasad. JeŜeli róŜnica tychodczytów nie przekracza podwójnej wartości dokładności odczytu z instrumentu, sekretarzdokonuje uśrednienia tych odczytów (wartości „c” i „cc”) wpisując je do kolumny 6(200.0500g).Na tych czynnościach kończy się pomiar kąta w jednej serii. Teraz naleŜy obliczyćwartość kąta na podstawie danych z pomiaru. Wartość kąta obliczamy z róŜnicypomierzonych kierunków, czyli od wartościśredniejz kierunku na prawym ramieniu (20)kąta odejmujemy wartośćśredniąz kierunku na lewym ramieniu (10) kąta. Wykonujemy teczynności niezaleŜnie dla I i II połoŜenia lunety. Tak więc dla:I połoŜenia lunety otrzymujemy 67.8480g- 0.0430g= 67.8050gII połoŜenia lunety otrzymujemy 267.8580g- 200.0500g= 67.8080gUzyskane z obliczeń wartości kąta dla I i II połoŜenia lunety wpisujemy w kolumnie 7. Wkolumnie tej, podobnie jak w poprzednich przypadkach, wartość gradów (67g) wpisujemyduŜą cyfrą w całym okienku, natomiast dla wartości „c” i „cc” kolumna 7 jest równieŜpodzielona na 2 części (górna i dolna). Wartości80ci 50cc(dla I połoŜenia lunety)zapisujemy w górnej części podziału kolumny 7, a wartości 80ci 80cc(dla II połoŜenia lunety)zapisujemy w dolnej części podziału kolumny 7. Teraz uśredniamy obliczone wartości kąta zI i II połoŜenia lunety i uśrednione wartości „c” i „cc” zapisujemy w kolumnie 8, czyli200.0930g.Aby wykonać drugą serię naleŜy ustawić odczyt na kręgu poziomym w okolicach 100g(zgodnie z wzorem 1) i wykonać dokładnie te same czynności co w pierwszej serii. Przykładpomiaru tego kąta został przedstawiony w dzienniku do pomiaru kątów w tabeli 1. Wkolumnie 9 wpisujemyśredniąwartość kąta z I i II serii, czyli 67.8045g.Po zakończeniu pomiaru kąta, przed zdjęciem instrumentu ze stanowiska, naleŜy wykonaćobliczenia kontrolne (kolumna 10 i 11) oraz wykonać szkic pomiaru kąta w kolumnie 12. Wkolumnie 10 na wysokości kierunku10,wpisujemy sumęśrednichwartości odczytówkierunku10dla I i II połoŜenia lunety, czyli 0.0430g+ 200.0500gotrzymując wartość200.0930g. Tą samą czynność wykonujemy dla kierunku20sumującśredniewartościodczytów kierunku20dla I i II połoŜenia lunety, czyli 67.4480g+ 267.8580gotrzymującwartość 335.7060g. Następnie przechodzimy do kolumny 11, która jest podzielona na 2wiersze dla obliczanego kąta (górny dla kierunku10i dolny dla kierunku20).W górnymwierszu obliczamy róŜnicę z kierunków obliczonych w kolumnie 10, czyli 335.7060g-200.0930guzyskując 135.6130g, natomiast w dolnym wierszu kolumny 11 obliczamy połowęuzyskanej wartości z górnego wiersza kolumny 11, czyli 135.6130g/ 2 otrzymując wartośćkąta 67.8065g. Wartość ta musi się idealnie zgadzać z obliczonym kątem w kolumnie 8. Tesame czynności wykonujemy dla 2 serii.Nie moŜna równieŜ zapomnieć o wypełnieniu opisów dotyczących daty, obserwatora,sekretarza a takŜe daty sprawdzenia oraz sprawdzającego. W przypadku pomiaru większejliczby kątów zachodzi potrzeba wykorzystania większej liczby dzienników pomiarowych.Dlatego teŜ istotną rzeczą jest aby na kaŜdej stronie formularza wpisać odpowiedni numerstrony. [ Pobierz całość w formacie PDF ]