Zastosowanie krio w med sport, Fizjoterapia, Fizykoterapia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
FIZYKOTERAPIA
Zastosowanie krioterapii
Medycyna sportowa poszukuje coraz skuteczniejszych metod, które pozwalałyby na skrócenie okresu leczenia urazów
oraz przyczyniały się do poprawy zarówno wydolności fizycznej organizmu poszkodowanych zawodników, jak i ich sa-
mopoczucia oraz kondycji psychicznej. Jedną z metod fizjoterapii, która spełnia powyższe warunki i tym samym coraz
częściej znajduje zastosowanie w medycynie sportowej, jest krioterapia.
wyczynowym, związana z dążeniem
do poprawiania przez zawodników i tak
już bardzo wyśrubowanych rekordów,
będących na granicy możliwości fizycz-
nych zawodników, powoduje, że obecnie
wyczyny sportowców oscylują na granicy
wytrzymałości organizmu. Obciążenia,
często o charakterze supramaksymalnym,
przyczyniają się do zwiększonej urazowości
układu kostno-stawowego u zawodników,
powodując tym samym konieczność
przerw w treningach, co w konsekwencji
wpływa negatywnie na osiągane wyniki.
Z tego też powodu medycyna sportowa
poszukuje coraz skuteczniejszych metod,
które pozwalałyby na skrócenie okresu
leczenia urazów oraz przyczyniały się do
poprawy zarówno wydolności fizycznej
organizmu poszkodowanych zawodników,
jak i ich samopoczucia oraz kondycji
psychicznej.
Jedną z metod fizjoterapii, która speł-
nia powyższe warunki i tym samym
coraz częściej znajduje zastosowanie
w medycynie sportowej, jest krioterapia.
Mianem krioterapii określa się bodźcowe,
stymulujące, powierzchniowe działanie
temperatur kriogenicznych (poniżej
-100°C) aplikowanych w krótkim czasie
– 2-3 minut – w celu wywołania i wyko-
rzystania fizjologicznych reakcji na zimno
do wspomagania leczenia podstawowego
i ułatwienia leczenia ruchem.
Ze względu na sposób aplikacji krańcowo
niskich temperatur na organizm ludzki
wyróżnia się krioterapię miejscową – sto-
sowaną na wybraną okolicę ciała – oraz
krioterapię ogólnoustrojową – obejmującą
całe ciało pacjenta.
okolic ciała, a łączny czas trwania zabiegu
nie powinien przekraczać 12 minut.
Ponadto do miejscowego leczenia
zimnem stosowane są tradycyjnie rów-
nież inne metody, nie będące krioterapią
sensu stricto,
zgodnie z nowoczesnym
ujęciem definicji tej formy fizjoterapii.
Należą do nich m.in.: okłady plastikowy-
mi woreczkami wypełnionymi kostkami
lodu, okłady woreczkami wypełnionymi
schłodzonym żelem silikonowym, masaż
kostką lodu, kąpiele w śniegu (
ice slush
),
okłady ze schłodzonych ręczników (
ice
towels
) oraz aerozole oziębiające polega-
jące na spryskiwaniu powierzchni skóry
w okolicy zmiany chorobowej przy użyciu
szybko parujących substancji lotnych (np.
chlorek etylu).
czynnie uprawiających sport do ekstre-
malnego wysiłku fizycznego.
Efekty lecznicze krioterapii wykorzysty-
wane w medycynie sportowej związane
są z uśmierzeniem bólu, obniżeniem ak-
tywności procesu zapalnego, obniżeniem
napięcia mięśni szkieletowych, wzrostem
siły mięśniowej, zmniejszeniem obrzęków,
przyspieszeniem procesów regenera-
cyjnych i naprawczych oraz poprawą
ruchomości leczonych stawów.
Ogólnoustrojowe stosowanie krańcowo
niskich temperatur powoduje ponadto
zwiększenie tolerancji wysiłku i odporno-
ści organizmu oraz korzystnie wpływa na
psychikę, powodując obniżenie nadpobudli-
wości, lęku i niepokoju, a także na poprawę
percepcji i koncentracji oraz lepszą odpor-
ność ośrodkowego układu nerwowego na
zmęczenie. Ogólnoustrojowa aplikacja
temperatur kriogenicznych wpływa także
korzystnie na układ hormonalny (wzrost
sekrecji adrenaliny, noradrenaliny, ACTH,
kortyzolu oraz testosteronu).
Zarówno po ostrych, jak i po prze-
wlekłych urazach u sportowców w celu
odzyskania pełnej sprawności niezbędna
jest kinezyterapia. Dzięki działaniu anal-
getycznemu, obniżeniu spastyczności
mięśni oraz zwiększeniu siły ich skurczu
podczas aplikacji temperatur krioge-
nicznych możliwe jest około trzykrotne
zwiększenie intensywności i wydłużenie
czasu prowadzenia ćwiczeń, a tym samym
osiągnięcie znacznie lepszych rezultatów
rehabilitacji.
Leczenie ostrych urazów sportowych
opiera się na zasadzie ICE (
immobilisation,
cooling, elevation –
unieruchomienie,
oziębienie, uniesienie kończyny powyżej
poziomu klatki piersiowej). Zastosowanie
temperatur kriogenicznych bezpośrednio
po ostrym urazie jako tzw. pierwsza pomoc
jest bardzo korzystne, gdyż oprócz działania
przeciwbólowego, przeciwobrzękowego
i przeciwzapalnego oraz ograniczenia
wielkości powstającego krwiaka powoduje
także spowolnienie metabolizmu tkanek,
zapobiega ich wtórnemu uszkodzeniu
na skutek hipoksji oraz pozwala na za-
stosowanie wczesnej rehabilitacji i tym
Krioterapia ogólnoustrojowa
Z kolei zabiegi krioterapii ogólnoustro-
jowej wykonywane są w kriokomorach
lub kriosaunach. W zależności od ich
typu zabiegowi może być poddanych
w jednym czasie od 1 do 7 osób. Tem-
peratura w komorze właściwej waha się
w zakresie od -110°C do -160°C, a czas
trwania pojedynczego zabiegu wynosi od
60 do 180 sekund. Czas trwania zabiegu
i temperatura są zależne od indywidual-
nej reakcji zawodnika na oddziaływanie
zimna.
Podczas zabiegów krioterapii ogólno-
ustrojowej konieczne jest przestrzeganie
określonej procedury związanej z odpo-
wiednim ubiorem oraz sposobem zacho-
wania się w komorze kriogenicznej.
Bezpośrednio po każdym zabiegu krio-
terapii wszystkie osoby poddawane są
kinezyterapii, która ma na celu zwiększenie
i utrwalenie korzystnych efektów działania
temperatur kriogenicznych.
Cykl terapeutyczny obejmuje zwykle
10-20 codziennych zabiegów.
Krioterapia miejscowa
Zabiegi krioterapii miejscowej polegają na
aplikacji gazów (ciekły azot, dwutlenek
węgla, schłodzone powietrze) o tempera-
turze kriogenicznej za pomocą odpowied-
niej dyszy bezpośrednio na zmienioną
chorobowo okolicę ciała. Czas aplikacji
na jedną okolicę wynosi 1-3 minut, przy
czym w ramach jednego zabiegu można
poddawać schładzaniu maksymalnie pięć
Krioterapia
w medycynie sportowej
W medycynie sportowej zabiegi krioterapii
stosuje się w leczeniu zarówno ostrych, jak
i przewlekłych urazów tkanek miękkich
oraz w celu przygotowania zawodników
34
REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2008
w medycynie sportowej
C
oraz większa rywalizacja w sporcie
 FIZYKOTERAPIA
samym przyspiesza proces zdrowienia.
Zaniechanie stosowania odpowiednich
ćwiczeń w tym okresie może skutkować
trwałym inwalidztwem i przedwczesnym
zakończeniem kariery sportowej.
W ostatnim okresie krioterapia ogólno-
ustrojowa jest coraz częściej stosowana
u sportowców jako forma odnowy biologicz-
nej, pozwalająca szybko i efektywnie zrege-
nerować organizm po wytężonym wysiłku
fizycznym. Krioterapia ogólnoustrojowa
zwiększa również możliwości wysiłkowe,
dzięki czemu zawodnicy mogą sprostać
większym obciążeniom treningowym
i uzyskiwać lepsze wyniki w sporcie.
– profilaktykę zmian przeciążeniowych
układu ruchu i odnowę biologiczną:
• wspomaganie odnowy biologicznej
(działanie biostymulujące, poprawa
nastroju, samopoczucia),
• wspomaganie treningu wytrzymało-
ściowego i siłowego,
• przyspieszenierestytucjipowysiłkowej
(regulacja stresu oksydacyjnego),
• profilaktyka przeciążeń układu ru-
chu.
− miejscowe zaburzenia ukrwienia, wy-
niszczenie i wychłodzenie organizmu,
− klaustrofobię oraz zaburzenia psychiczne
w przypadku stosowania temperatur
kriogenicznych ogólnoustrojowo jako
czynniki uniemożliwiające nawiązanie
odpowiedniej współpracy z chorym
w trakcie zabiegu, a zwłaszcza nieprze-
strzeganie przez niego odpowiednich
procedur postępowania w komorze
kriogenicznej.
W przypadku sportowców wyczyno-
wych, będących z założenia osobami bez
trwałych obciążeń chorobowych, istotne
znaczenie wydają się mieć jedynie niektóre
z wymienionych przeciwwskazań.
Podsumowując, należy podkreślić, że, jak
wynika z licznych dostępnych doniesień
literatury fachowej, zabiegi krioterapii
są dobrze tolerowane i odgrywają istotną
rolę w medycynie sportowej zarówno
w leczeniu ostrych i przewlekłych urazów,
jak i w osiąganiu przez zawodników coraz
lepszych wyników sportowych.
Przeciwwskazania do krioterapii
Uwzględniając dotychczasowe wyniki
badań, obecnie do przeciwwskazań sto-
sowania krioterapii zalicza się:
− nietolerancję zimna,
− krioglobulinemię,
− chorobę Raynauda,
− niedoczynność tarczycy,
− ostre schorzenia dróg oddechowych,
− chorobę nowotworową,
− choroby układu sercowo-naczyniowego
(niestabilna dusznica bolesna, wady
aparatu zastawkowego serca w postaci
zwężenia lewego ujścia tętniczego oraz
lewego ujścia żylnego, niewydolność
krążenia, groźne zaburzenia rytmu
serca),
− zmiany skórne o charakterze ropno-
-zgorzelinowym,
− neuropatie układu współczulnego,
Wskazania do krioterapii
Na obecnym etapie wiedzy jako wskazania
do zastosowania krioterapii w sporcie
wymienia się:
− leczenie ostrych urazów stawów i tkanek
miękkich, takich jak: stłuczenia, krwiaki
i skręcenia stawów,
− leczenie przewlekłych zmian poura-
zowych i przeciążeniowych mięśni
i stawów:
• leczenie zespołów przeciążeniowych
mięśni, przyczepów mięśni, stawów
i kręgosłupa,
• rehabilitacja po rekonstrukcjach
wewnątrzstawowych oraz operacjach
więzadeł, ścięgien, mięśni i kości,
A
GATA
S
TANEK
, G
RZEGORZ
C
IEŚLAR
,
A
LEKSANDER
S
IEROŃ
Oddział Kliniczny Chorób Wewnętrznych, Angiologii
i Medycyny Fizykalnej w Bytomiu Śląskiego Uniwersytetu
Medycznego w Katowicach
Piśmiennictwo u autorów i w „RwP+”
Piśmiennictwo
1. Sieroń A., Cieślar G. (red.) Krioterapia - leczenie zimnem.a-medica press, Bielsko-Biała
2007.
2. Knight K.L. Cryotherapy in sport injury management. Human Kinetics, Champaign, 1995.
3. Zimmer K. Krioterapia w medycynie ogólnej. Sport Wyczynowy, 2003, 5-6, 461-462.
4. Swenson C., Sward L., Karisson J. Cryotherapy in sports medicine. Scand J Med Sci Sports,
1996, 6(4), 193-200.
5. Meeusen R, Lievens P. The use of cryotherapy in sports injuries. Sports Med, 1986, 3(6),
398-414.
6. Gawroński W. Znaczenie zastosowania zimna w leczeniu i rehabilitacji ostrych uszkodzeń
tkanek miękkich narządu ruchu. Medicina Sportiva, 1998, 2(2)
,
163-174.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]