Zaburzenia-modulacji koncepcje-teoretyczne-a-relacje-z-autobiografii-osob-z-autyzmem, STUDIA -PRYWATNE, ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Zaburzenia modulacji – koncepcje teoretyczne a relacje z autobiografiiosób z autyzmemElżbieta Ptasińskaterapeuta SI, pedagog, artterapeutaW biuletynach PSTIS „Integracja Sensoryczna” temat zaburzeń procesów modulacjisensorycznej pojawił się już wiele razy.Tabela 1. Zestawienie wybranych artykułów zamieszczonych w biuletynach PSTIS natemat zaburzeń modulacji sensorycznejAutorZ. PrzyrowskiJ.Ayres tłumE.GrzybowskaR.Lightsey tłumE.GrzybowskaZ.PrzyrowskiZ.PrzyrowskiK.Larson tłumD.WardawaZ.PrzyrowskiE.GrzybowskaM.WiśniewskaTytułModel procesów integracji sensorycznej WinnieDunn.Obronność dotykowa i związane z nią reakcjebehawioralne.Obronność dotykowa u dzieci z zespołemnadpobudliwości psychoruchowej (ADHD)-sprawozdanie z badań.Sensory Modulation Disorder-SMD. Zaburzeniasensorycznej modulacji-ZSM.Dysfunkcje Modulacji Sensorycznej iParasympatyczny Układ Nerwowy.Historia sensoryczna dzieci opóźnionych w rozwoju zobronnością dotykową/bez obronności dotykowej.Zaburzenia modulacji sensorycznej.Płacz dziecka - jako wczesny objaw zaburzeńmodulacji sensorycznej.Diagnoza procesów integracji sensorycznej u dzieci zniepełnosprawnością intelektualną.Rok200220022002Nr222200220032006200720082011342243Moim celem będzie więc tylko podsumowanie podstawowych założeń w koncepcjachteoretycznych i zamieszczenie cytatów z autobiograficznych relacji osób ze spektrumautyzmu. Nie jest to przypadkowe, że zaburzenia modulacji sensorycznej łączę z osobami zautyzmem. W tej grupie osób jest to najczęściej współistniejące zaburzenie z poważnymiobjawamiwzachowaniu,czasamidramatycznieuniemożliwiającecodziennefunkcjonowanie. Zacytowane fragmenty z opisami zachowań, reakcji autorów na bodźcesensoryczne są osobistą interpretacją ich własnych odczuć.Wracając do teorii. Według L.Miller zaburzenia modulacji są podtypem (jednym ztrzech) w zaburzeniach procesów sensorycznych. Autorka wyróżnia jeszcze zaburzeniamotoryczne (dyspraksja i syndrom posturalny) i zaburzenia różnicowania (problemy zdyskryminacją bodźca). Sensoryczna modulacja definiowana jest jako proces polegający nawzmacnianiu lub hamowaniu aktywności neuronalnej tak, by utrzymać ją w harmoniiz pozostałymi funkcjami układu nerwowego (L. Miller, 2000). Można to wzmacnianie ihamowanie zastąpić określeniem autoregulacja aktywności układu nerwowego. Proces tenobejmuje wtedy wzmacnianie jednych informacji sensorycznych lub hamowanie innych tak,aby pobudzić lub osłabić aktywność neuronalną całego ośrodkowego układu nerwowego (J.Ayres, 1979).Tabela 2 Zaburzenia modulacji – koncepcje teoretyczne. Opracowanie własne napodstawie artykułów: Z.Przyrowski (2007) oraz M.Wiśniewska (2011).A.J.Ayres wzmacnianie ihamowanie aktywnościneuronalnej, autoregulacja,układ przedsionkowy,obronność dotykowaKranowitz - płynna reakcja ,nadreaktywność ipodreaktywność w odbiorzebodźcówDunn - neuronalne progipobudzenia, niski i wysoki,reakcje zgodne i przeciwne doprogu pobudzen iaLarsen - obronność dotykowai nieprawidłowefunkcjonowanie w tworzesiatkowatymCermak, Royen - kontinuumod zaburzeń rejestracji doobronności dotykowejMiller- podreaktywność inadreaktywność sensorycznaoraz poszukiwanieRoyen - proces modulacji iukład limbicznyParham, Mailloux -niewłaściwe reagowanie nabodźce sensoryczneWedług ostatniej z wymienionych koncepcji (L.Miller) możemy wyróżnić trzy typyzaburzeń modulacji:Podreaktywność sensoryczna (tu potrzebna jest mocna stymulacja, aby pojawiła sięreakcja)Nadreaktywność sensoryczna (tu wystarczy słaby bodziec, aby wywołać reakcję)Poszukiwanie sensoryczne (tu mamy zapotrzebowanie na stałe dostarczanie informacjizmysłowych)Zaburzenia modulacji wiążą się z brakiem dostosowania zachowania do rodzaju i siłybodźca. Reakcje dziecka pozostają poza jego kontrolą, są niekonsekwentne. Najtrudniejszyaspekt tych zaburzeń, najtrudniejszy do zrozumienia dla rodziców, jest taki, że ten sambodziec podany w różnym czasie może wywołać przeciwne reakcje.Wyróżniane są również progi pobudzenia: niski przy nadreaktywności, wysoki przypodreaktywności i poszukiwaniu sensorycznym. Poniżej zamieszczona tabela systematyzujereakcje dzieci według danego profilu sensorycznego.Tabela 3.Profile sensoryczne. Źródło: G.Williamson ,M. Anzalone, (2001)SensoryIntegration and Self-Regulation in Infants and Toddlers: Helping Very Young ChildrenInteract With Their Environment (s.36)Rodzaj profilusensorycznegoPrógPobudzeniepobudzeniaNiskiNadreaktywnyZwyklewysokieUwagaWyrażenieemocjiPrzeważnienegatywneuczuciaReakcjeNiemożnośćskupieniauwagi, łatwosię rozpraszaReakcjeimpulsywne,możewydawać sięagresywneWymusza,unikarozwojowowłaściwejeksploracjiNiskiUnikającysensoryczniePróbujemodulowaćpobudzenie,więc częstojest cichyBardzoczujny,kontrolujebodźcesensoryczneNiespokojny,pełen obaw,kiedy jeststarszy możebyćroszczeniowo-żądającyObniżonynastrój, możepojawiać sięprzygnębienieWysokiZwykleobniżonePodreaktywnyNieuważność,albospowolnionareakcja,często nieodczytujezwiązkówmiędzyzachowaniamiSłabomodulowanauwaga, skupiasię namocnychbodźcachwejściowych,bez uczeniasięBierne, możeobserwowaćsytuację bezangażowaniasię wdziałanieWysokiPoszukiwaczsensorycznyPodwyższone ilabilneZróżnicowany,ale może stawaćsiępodekscytowanyprzy nadmiarzebodźcówDziałanie zcelemposzukiwaniasensacji,może byćimpulsywne iryzykująceNa zakończenie części teoretycznej sporządziłam wykres z krótkimi strategiamipomocy przy niskim i wysokim progu pobudzenia.Schemat 1. Wybrane strategie pomocne w terapii zaburzeń modulacji sensorycznej.Źródło ; May-Benson, 2010, Diagnoza i terapia integracji sensorycznej osób zautyzmem.Przy nadmiernym pobudzeniu, żeby obniżyć ten stanograniczamy ilość irozmaitość bodźcówstosujemy ruch spokojny,stały, rytmicznyograniczamy elementyrozpraszające uwagęstosujemyaktywności zdużej motoryki,rytmiczne ikontrolowaneunikamy wielozmysłowychbodźcówPrzy niedostatecznym pobudzeniu w celu podwyższenia tego stanudźwięki owysokiejczęstotliwości,głośnebodźcedotykowezmienne,mocne idelikatnestosujemykolorowe,świecące,fluorescencyjne,poruszające sieobiektyruch zmienny inierytmiczny owysokiejintensywnoścismaki nazmianę kwaśnyi pikantny,zapachymiętowe icytrusoweCytaty z autobiografii osób z autyzmemWybrane przeze mnie cytaty zostały napisane z pozycji osób dorosłych, którewspominają swoje dzieciństwo i okres młodości. Autorzy tych relacji otrzymali wdzieciństwie (lata 50 i 60 XX wieku) medyczne diagnozy, np.; „atypowy rozwój zzachowaniamipsychotycznymiisilnymitendencjamiautystycznymi”.(zaS.Shore,2008,s19), teraz użylibyśmy określenia „spektrum autyzmu”. Przytaczam tecytaty bez komentarza, każdy może postawić własną diagnozę problemusensorycznego.Stephen Shore„Jako małe dziecko nie całowałem taty. Nie dawałem sobie rady z kawowymzapachem jego oddechu i szorstkością jego brody. Chcąc mi pomóc, moja mamapytała się: „Czy coś jest nie tak? Jeśli możesz nam powiedzieć, będziemy mogli tonaprawić”. Ale nie mogłem znaleźć słów, by jej wytłumaczyć…..Strzyżenie też było wielkim wydarzeniem. To bolało! Próbując mnie uspokoićrodzice tłumaczyli mi, że włosy są martwe i nic nie czują. Nie byłem w staniewytłumaczyć im, że chwytanie włosów powoduje dyskomfort…Teraz, gdy jestemstarszy a mój układ nerwowy dojrzał, strzyżenie nie sprawia już dyskomfortu.”(zaS.Shore,2008,s.17,18).„Według mojej mamy, gdy miałem około trzech lat, stawałem na podwórku ikręciłem się w kółko z palcem w uchu. Zdawało się, że nie słyszałem wołania mamy.Jeśli do mnie podeszła i dotknęła mnie i powiedziała „Stephen…”, szybko brałem jąza rękę i razem szliśmy do kuchni na obiad. To kontakt fizyczny pozwalał mamie nawejście do mojego świata.” (za S.Shore,2008,s.20).„…byłem przerażony wchodząc do supermarketu. Za dużo dźwięków, za dużoludzi i sprzedawcy oferujący smaczne, ale niechciane przeze mnie jedzenie.” (zaS.Shore, 2008,s.29).„ Bardzo lubiłem zażywać długich kąpieli w wannie. Często prosiłem o kąpiel,odmawiano mi, gdyż zabierało to za dużo czasu. Wykłócałem się z rodzicami, iżmniej więcej 30 minut, które przeznaczali na moją kąpiel to za krótko. Moczenie się izabawa w wannie wypełnionej ciepłą mydlaną wodą było bardzo relaksujące. [ Pobierz całość w formacie PDF ]