Zalecenia dotyczące rozpoznań EKG, Książki, poradniki
[ Pobierz całość w formacie PDF ] Kardiologia Polska 2010; 68 (supl. IV) Zalecenia dotyczàce stosowania rozpoznaƒ elektrokardiograicznych Dokument opracowany przez Grup´ Roboczà powołanà przez Zarzàd Sekcji Elektrokardiologii Nieinwazyjnej i Telemedycyny Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego Pod patronatem Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego Komitet Redakcyjny Rafał Baranowski, Dariusz Wojciechowski, Monika Maciejewska Skład Grupy Roboczej Rafał Baranowski — koordynator Katarzyna Bieganowska Dariusz Kozłowski Piotr Kukla Małgorzata Kurpesa Jacek Lelakowski Monika Maciejewska Maria Miszczak-Knecht Romuald Ochotny Magdalena PierÊciƒska Ryszard Piotrowicz Beata Âredniawa Dariusz Wojciechowski Jerzy Krzysztof Wranicz Recenzenci Prof. dr hab. n. med. Wanda Rydlewska-Sadowska Prof. dr hab. n. med. Maria Trusz-Gluza Prof. dr hab. n. med. Andrzej Dàbrowski Prof. dr hab. n. med. Grzegorz Opolski Kardiologia Polska 2010; 68 (supl. IV) Dr hab. n. med. Rafał Baranowski Klinika Rehabilitacji Kardiologicznej i Elektrokardiologii Nieinwazyjnej Instytutu Kardiologii ul. Alpejska 42, 04–628 Warszawa e-mail: rbaranowski@ikard.pl Dr n. med. Maria Miszczak-Knecht Klinika Kardiologii Instytut „Pomnik — Centrum Zdrowia Dziecka” Al. Dzieci Polskich 20, 04–730 Warszawa e-mail: m.mknecht@czd.pl Prof. dr hab. n. med. Romuald Ochotny I Klinika Kardiologii Instytutu Kardiologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu ul. Długa 1/2, 61–848 Poznań e-mail: romuald.ochotny@skpp.edu.pl Dr hab. n. med. Katarzyna Bieganowska Klinika Kardiologii Instytut „Pomnik — Centrum Zdrowia Dziecka” Al. Dzieci Polskich 20, 04–730 Warszawa e-mail: kbieganowska@wp.pl Dr hab. n. med. Dariusz Kozłowski, prof. nadzw. GUM Klinika Kardiologii i Elektroterapii Serca Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego ul. Dębinki 7, 80–211 Gdańsk e-mail: dkozl@gumed.edu.pl Lek. Magdalena Pierścińska I Katedra i Klinika Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, SPCSK ul. Banacha 1A, 02–097 Warszawa e-mail: robam@interia.pl Dr n. med. Piotr Kukla Oddział Internistyczno-Kardiologiczny Szpitala Specjalistycznego im H. Klimontowicza ul. Węgierska 21, 38–300 Gorlice e-mail: kukla_piotr@poczta.onet.pl Prof. dr hab. n. med. Ryszard Piotrowicz Klinika Rehabilitacji Kardiologicznej i Elektrokardiologii Nieinwazyjnej Instytutu Kardiologii ul. Alpejska 42, 04–628 Warszawa e-mail: rpiotrowicz@ikard.pl Dr hab. n. med. Małgorzata Kurpesa II Katedra i Klinika Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Szpital im. W. Biegańskiego ul. Kniaziewicza 1/5, 91–347 Łódź e-mail: kurpesa@ptkardio.pl Dr hab. n. med. Beata Średniawa Oddział Kliniczny Kardiologii Katedry Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Śląskie Centrum Chorób Serca ul. Szpitalna 2, 41–800 Zabrze e-mail: bms@pro.onet.pl Dr hab. n. med Jacek Lelakowski Klinika Elektrokardiologii Instytutu Kardiologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II ul. Prądnicka 80, 31–202 Kraków e-mail: jlelakow@szpitaljp2.krakow.pl Dr n. med. Dariusz Wojciechowski Szpital Wolski i Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN ul. Kasprzaka 17, 01–211 Warszawa e-mail: dariusz.wojciechowski5@wp.p Dr n. med. Monika Maciejewska Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, SPCSK ul. Banacha 1A, 02–097 Warszawa e-mail: momaciej@tlen.pl Dr hab. n. med. Jerzy Krzysztof Wranicz Zakład Elektrokardiologii i Katedry Kardiologii i Kardiochirurgii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi ul. Sterlinga 1/3, 91–425 Łódź e-mail: holter@csk.umed.lodz.pl Kardiologia Polska 2010; 68 (supl. IV) WST¢P „Zalecenia dotyczące stosowania rozpoznań elektrokardiograicznych” wymagają krótkiego wprowadzenia. Jest to dokument, który w tej formie nie ma swojego odpowiednika w literaturze światowej. Powstał w gronie Ekspertów i ma na celu jak największe ujednolicenie interpretacji EKG. Zalecenia są konsensusem w zakresie kryteriów, a także zawierają wskazówki, jak rozwiązywać najczęściej występujące trudności diagnostyczne. Aby podane kryteria były klarowne, w wielu z nich podano jednoznaczne kryteria czasowe, częstotliwościowe lub amplitudowe. Autorzy dokumentu zdają sobie sprawę z ograniczeń, jakie niesie tak rygorystyczne podej- ście. W codziennej praktyce nie zawsze te kryteria są spełnione w stu procentach, ale celem dokumentu jest przedstawienie ich w takiej postaci, aby mogły być zastosowane w większości przypadków. Trzeba mieć również świadomość, że nie zawsze są spełnione wszystkie kryteria, bywa że są spełnione tylko częściowo albo są po części spełnione dla dwóch lub więcej rozpoznań. Są to te sytuacje, które trudno ująć jednoznacznymi zaleceniami i które zwykle wymagają stosowania opisów alternatywnych (rozważanie dwóch lub więcej rozpoznań). W tych opisach trzeba jednak brać również pod uwagę prawdopodobieństwo ich wy- stąpienia, skupiając się przede wszystkim na tych występujących częściej. Dodatkowo dokument ma również na celu pomoc w organizacji egzaminów z EKG. Zawiera szereg uwag dla Komisji Egzaminacyjnych co do sposobu przeprowadzania egzaminu. Zdającym i Komisjom daje jedno wspólne źródło kryteriów rozpoznań EKG. CZYM TEN DOKUMENT NIE JEST? Ten dokument nie jest podręcznikiem EKG. Korzystanie z niego wymaga wiedzy z zakresu elektroizjologii serca, powstawania elektrokardiogramu, techniki rejestracji EKG, podstaw stymulacji serca. W tym dokumen- cie można znaleźć tylko obecnie stosowane kryteria rozpoznań elektrokardiograicznych. Ten dokument nie uczy doświadczenia w zakresie elektrokardiograii, to można osiągnąć poprzez oglądanie i opisywanie dużej liczby EKG (jak wspominają zalecenia amerykańskie — trzeba obejrzeć przynajmniej 3000 zapisów, a pierwsze 500 opisać pod kontrolą osoby doświadczonej w EKG). Ten dokument nie jest wystarczający do nauki EKG przed egzaminem, może tylko ułatwić usystematyzowa- nie poznanych reguł. Dokument będzie aktualizowany na podstawie nowych publikacji pojawiających się w piśmiennictwie polskim i światowym. Czekamy na Państwa uwagi – e-mail: baranowski@ikard.pl SKRÓTY STOSOWANE W DOKUMENCIE ACC — American College of Cardiology ACCF — American College of Cardiology Foundation AHA — American Heart Association HRS — Heart Rhythm Society WHO — World Health Organization ICD — wszczepialny kardiowerter-deibrylator CRT — rozrusznik z funkcją resynchronizacji LBBB — blok lewej odnogi pęczka Hisa RBBB — blok prawej odnogi pęczka Hisa OZW — ostry zespół wieńcowy VT — częstoskurcz komorowy p-k — przedsionkowo-komorowy mm — milimetr ms — milisekunda mV — miliwolt mż. — miesiąc życia rż. — rok życia s — sekunda SŁOWNIK POJ¢å U˚YWANYCH W DOKUMENCIE ORAZ ZASADY POMIARÓW Elektrokardiogram jest zapisem czynności elektrycznej serca. Spoczynkowe 12-odprowadzeniowe EKG wykonujemy zwy- kle z przesuwem 25 mm/s i cechą 1 mV = 10 mm. Załamek P odpowiada depolaryzacji przedsionków, ze- spół QRS — depolaryzacji komór, odcinek ST i załamek T — repolaryzacji komór. POJ¢CIA Załamek — wychylenie krzywej EKG w górę (dodatni) lub w dół (ujemny) od linii izoelektrycznej; za linię izoelektrycz- ną najczęściej przyjmuje się odcinek TP, tj. odcinek od końca załamka T do początku załamka P. Morfologia załamka/zespołu — w celu jej opisania stosuje się wiele zwyczajowych określeń, takich jak: • jednofazowy (dodatni lub ujemny); • dwufazowy (dodatnio-ujemny lub ujemno-dodatni); • dwuszczytowy (dwugarbny) — obecność dwóch wy- chyleń na szczycie załamka; • zazębiony — obecność wychyleń nieprzekraczających linii izoelektrycznej na ramieniu załamka. Czas trwania załamka — czas od początku do końca załamka. Amplituda załamka — odległość od linii izoelektrycznej do szczytu załamka (mierzona w linii prostopadłej do linii izoelektrycznej). W zespole QRS: • załamek Q — to pierwsze wychylenie ujemne; • załamek R — to pierwsze wychylenie dodatnie (jeżeli wychyleń jest więcej niż jedno, to kolejne opisujemy jako R’, R”); • załamek S — to każde wychylenie ujemne za załam- kiem R (jeżeli wychyleń jest więcej niż jedno to kolejne opisujemy jako S’, S”). Opisując załamki zespołu QRS, dla podkreślenia różnic ich amplitudy stosujemy litery duże i małe — q, Q, r, R, r’, R’, s, S. Zespół QRS dodatni lub ujemny oznacza, że największe wychylenie zespołu QRS jest odpowiednio ku górze lub ku dołowi. Strefa przejściowa — odprowadzenie/a przedsercowe, w któ- rym amplituda załamka R równa jest amplitudzie załamka S. Czas do szczytu załamka R — czas od początku zespołu QRS do szczytu ostatniego załamka R (mierzony od począt- ku zespołu QRS do punktu przecięcia linii prostopadłej pro- wadzonej od szczytu załamka R do linii izoelektrycznej). Oś elektryczna załamka/zespołu — kierunek średniego wektora depolaryzacji w płaszczyźnie czołowej. www.kardiologiapolska.pl 4 Kardiologia Polska 2010; 68 (supl. IV) Odcinek — część krzywej elektrokardiograicznej od końca załamka do początku następnego załamka, zmiany jego położenia mierzymy w stosunku do linii izoelektrycznej. Odstęp — część krzywej elektrokardiograicznej obejmującej odcinek i załamek/załamki mierzony w milisekundach. Rytm — trzy kolejne pobudzenia z jednego ośrodka, do- tyczy najczęściej załamków P, ale może dotyczyć również zespołów QRS — rytmy pochodzące z węzła przedsionko- wo-komorowego lub komór. Pauza — odstęp między następującymi po sobie zespołami QRS dłuższy niż 2 sekundy. Przedwczesny — dotyczy załamka P lub zespołu QRS, które pojawiają się wcześniej niż spodziewana kolejna ewolucja rytmu prowadzącego. Istnieje również pojęcie „późne po- budzenia przedwczesne” — dotyczy to pobudzeń występu- jących w okresie 80–100% czasu trwania cyklu rytmu pro- wadzącego. Kryteria częstotliwości stosowane w dokumencie do klasyikacji arytmii: • < 50–60/min (czasem < 40/min) — bradykardia zatoko- wa, rytmy zastępcze; • 50–60–100/min — rytmy, czynne rytmy, nienapadowy częstoskurcz; • > 100/min — częstoskurcze. CZĘSTOTLIWOŚĆ/MIN < 40 40–49 50–59 60–100 > 100 Prawidłowy rytm zatokowy Tachykardia zatokowa > 120/min rozważ częstoskurcz zatokowy Rytm zatokowy Bradykardia zatokowa ARyTMIE CZĘSTOTLIWOŚĆ/MIN < 39 40–49 50–59 60–100 > 100 Rytmy przyspieszone (rytmy czynne) Rytmy zastępcze Częstoskurcze Przedsionek * * Węzeł p-k Komory *Bardzo rzadkie przypadki, rozpoznanie zastępczego lub czynnego rytmu przedsionkowego możliwe tylko, gdy widoczne są relacje do rytmu zatokowego (zmiana częstotliwości i morfologii załamka P) PRZYJ¢TE GRANICE ARBITRALNE Z ZASTRZE˚ENIEM DOTYCZÑCYM OGRANICZE¡ Zasady pomiaru: Czas trwania załamka P — pomiaru dokonujemy w odpro- wadzeniach kończynowych, najczęściej w odprowadzeniu II. Odcinek PQ — czas od końca załamka P do początku zespołu QRS. Odstęp PQ — mierzy się od początku załamka P do począt- ku zespołu QRS w odprowadzeniu, w którym jest najszerszy załamek P. W piśmiennictwie bywa zamiennie stosowany dla tego odstępu skrót PR. Odstęp RP’ — czas od szczytu załamka R do załamka P wy- stępującego po zespole QRS (dotyczy diagnostyki arytmii nadkomorowych i komorowych). Czas trwania zespołu QRS — pomiaru dokonujemy w jed- nym z 12 odprowadzeń standardowych, w którym dobrze jest widoczny początek i koniec zespołu QRS i w którym ze- spół QRS jest najszerszy. Odcinek ST — od końca zespołu QRS (tzw. punkt J) do począt- ku załamka T. Uniesienie i obniżenie ST mierzymy w punkcie J. Określamy również typ uniesienia (kopulaste, poziome, wklę- słe) i obniżenia (poziome, skośne do dołu, skośne ku górze). Odstęp QT — od początku zespołu QRS do końca załamka T. Odstęp QT mierzymy w odprowadzeniu, w którym po- czątek zespołu QRS i koniec załamka T są dobrze widoczne. Pomiaru dokonujemy przynajmniej w trzech cyklach rytmu. Przy rytmach nadkomorowych z niemiarowością zespołów QRS (np. niemiarowość zatokowa, nadkomorowe wędrowa- nie rozrusznika, migotanie przedsionków, trzepotanie przed- sionków) należy uwzględnić większą liczbę cykli, minimum 5. Pomiar QTc wykonany przy niemiarowości odstępów RR ma ograniczoną wartość kliniczną, ma istotne znaczenie przy śle- dzeniu dynamiki QTc w kolejnych zapisach EKG. Przy pomiarze odstępu QT napotykamy na następu- jące problemy: • Znalezienie początku zespołu QRS i końca załamka T — jeśli fala U łączy się z załamkiem T, to jego koniec wyznaczamy w punkcie przecięcia się stycznej do ramie- nia zstępującego załamka T i linii izoelektrycznej. Trzeba pamiętać, że ten sposób wyznaczenia końca załamka T może powodować niedoszacowanie odstępu QT. • Określenie odprowadzeń, w których dokonujemy po- miaru — jeśli pomiaru dokonujemy z pojedynczych od- prowadzeń, to należy wybrać to, w którym odstęp QT jest najdłuższy. • Korekcja czasu trwania odstępu QT w odniesieniu do częstotliwości rytmu serca — istnieje wiele wzorów do obliczania skorygowanego odstępu QT (QTc) w odnie- sieniu do częstotliwości rytmu serca. Jednym z najczę- ściej używanym jest wzór Bazetta, który można stoso- wać w przedziale częstotliwości rytmu od 50 do 100/ min według wzoru: QTc = QT/RR 0,5 . W piśmiennictwie rzadziej można spotkać stosowanie innych formuł, np. Fridericia, Hodgesa etc. Większość nowoczesnych aparatów EKG wykonuje po- miary automatycznie. Metody pomiaru zależą od produ- centa. Pomiary automatyczne zawsze wymagają weryi- kacji przez osobę opisującą elektrokardiogram ZASADY OPISU ELEKTROKARDIOGRAMU Elektrokardiogram przedstawiany do opisu w codziennej praktyce klinicznej musi mieć dołączone informacje doty- czące wieku, płci, stosowanych leków oraz rozpoznania kli- nicznego. Bardzo wskazane jest porównanie z poprzednim zapisem EKG. W niektórych sytuacjach klinicznych w celu ustalenia ostatecznego rozpoznania niezbędna jest możli- wość śledzenia ewolucji zmian w kolejnych zapisach EKG. Przed rozpoczęciem opisu należy sprawdzić cechę i szyb- kość przesuwu oraz czy jakość techniczna elektrokardiogra- mu jest zadowalająca, oraz czy wszystkie odprowadzenia zostały podłączone prawidłowo [kody 1–6]. W pierwszym etapie opisu po identyikacji wszystkich ewolucji i załamków zapisu należy wykonać pomiary za- łamków, odcinków i odstępów możliwych do pomiaru i nie- zbędnych do wykonania opisu. Może to polegać na weryi- kacji pomiarów wykonanych automatycznie. www.kardiologiapolska.pl 5 Kardiologia Polska 2010; 68 (supl. IV) Elementy opisu elektrokardiogramu w kolejnoÊci (dekalog opisu EKG) 1. Opis rytmu prowadzącego (rytmów) serca widocznych w za- pisie oraz ich częstotliwości [kody 10–14, 112, 113, 117, 118]. 2. Opis osi elektrycznej serca (jeżeli jest to możliwe) [kody 20–27]. 3. Ocena załamków P pod względem morfologicznym oraz ewentualnego występowania zaburzeń przewodzenia zatokowo-przedsionkowego [kody 15–17, 60–62]. 4. Ocena czasu trwania odstępu PQ, związku załamków P z zespołami QRS oraz ewentualnych zaburzeń przewo- dzenia przedsionkowo-komorowego (punkty 3 i 4 nie dotyczą zapisów, w których rytmem prowadzącym nie jest rytm zatokowy) [kody 40–47]. 5. Ocena czasu trwania zespołów QRS i ewentualnych za- burzeń przewodzenia śródkomorowego [kody 50–59]. 6. Ocena amplitudy załamków zespołów QRS pod kątem występowania przerostu komór [kody 63–65]. 7. Ocena morfologii zespołów QRS pod kątem występo- wania patologicznych załamków Q lub redukcji załam- ków R [kody 90C, 91C, 92C, 93B, 95B, 96, 97B, 102]. 8. Ocena odcinka ST zwłaszcza pod kątem występowania zmian typu uniesienia, obniżenia, ocena załamka T oraz czasu trwania odstępu QTc [kody 70–82]. 9. Ocena występujących arytmii [kody 110–144]. 10. U pacjentów z wszczepionym rozrusznikiem/ICD opisu- jemy jego funkcjonowanie [kody 150–161]. Musi być podany wiek i płeć pacjenta. Na zapisie muszą być podane informacje dotyczące ce- chy i przesuwu zapisu. Możliwy przesuw 25 lub 50 mm/s. Zapisy stymulatorowe muszą zawierać podstawowe infor- macje o rozruszniku niezbędne do wykonania opisu EKG: AAI — częstotliwość podstawowa, program nocny, hi- stereza, funkcja R; VVI — częstotliwość podstawowa, program nocny, histe- reza, funkcja R; VDD — częstotliwość podstawowa, program nocny, histe- reza, funkcja R, opóźnienie przedsionkowo-komorowe; DDD — częstotliwość podstawowa, program nocny, histe- reza, funkcja R, opóźnienie przedsionkowo-komorowe. Zmiany elektrokardiogramu powinny być jednoznaczne i czytelne, w przypadkach niejednoznacznych, granicznych Komisja musi dopuszczać opisy alternatywne. Dla utrzymania jednoznaczności opisów elektrokardio- gramów warto zachować zasadę, aby rozpoznanie nie za- leżało od zmian w załamkach, odcinkach o rozdzielczości mniejszej niż 10 ms i/lub 1 mm (20 ms dla przesuwu 25 mm/s). Jeżeli ta zasada nie jest spełniona, powinny być do- puszczone rozpoznania alternatywne lub opisy traktujące rozpoznania jako „możliwość”. Proponowany tryb egzaminu z EKG (kardiologia) — zalecenia dla Komisji Egzamin polega na opisie 5 zapisów EKG (mogą to być stan- dardowe zapisy EKG oraz zapisy wykonane metodą Holtera (2 lub więcej odprowadzeń, 12-odprowadzeniowe). Rodzaj zapisu EKG powinien być opisany. Komisja powinna starannie dobrać elektrokardiogramy, mając na względzie poziom trudności, pamiętając, że eg- zamin dotyczy specjalistów o najwyższej kompetencji w za- kresie interpretacji EKG. Przed rozpoczęciem egzaminu Komisja powinna określić dla każdego zapisu EKG listę rozpoznań, jakie powinny się znaleźć w opisie elektrokardiogramu. Poza wyjątkowymi sy- tuacjami, dla każdego zapisu lista taka powinna się składać z przynajmniej 3 rozpoznań. Podczas sprawdzania opisów należy brać pod uwagę, czy za- warto w nich rozpoznania oczekiwane przez Komisję oraz czy dodatkowe rozpoznania zostały użyte w sposób uzasadniony. Komisja nie powinna traktować wszystkich rozpoznań (braku w opisie lub niepotrzebnego opisu) w sposób jedna- kowy. Rozpoznania dotyczące opisu rytmu serca, zaburzeń przewodnictwa na wszystkich poziomach, cech świeżej czy przebytej martwicy, arytmii oraz podstawowych zaburzeń pracy stymulatorów mają istotny wpływ na podejmowanie niekiedy bardzo poważnych decyzji klinicznych. Błędy w ta- kich rozpoznaniach mogą skutkować zaniechaniem lub wy- konywaniem niepotrzebnych procedur. Błędy tego rodzaju mogą dyskwaliikować opis elektrokardiogramu, nawet je- żeli inne rozpoznania zostały zawarte w opisie tego EKG w sposób prawidłowy. Uwagi • Opis EKG należy wykonywać na podstawie oceny wszyst- kich ewolucji we wszystkich odprowadzeniach. • Aby zmniejszyć liczbę pomyłek i przeoczeń istotnych zmian EKG zaleca się zawsze utrzymywać proponowany schemat opisu. • Każdy opis EKG powinien uwzględniać wszystkie te ele- menty, które są w nim możliwe do opisu. Na przykład opis EKG „blok III stopnia” bez opisu rytmu prowadzące- go jest niewystarczający. • To, co zwykle jest możliwe do opisania, to rytm serca i oś elektryczna. Przy braku zmian zapisu można opis zakoń- czyć stwierdzeniem „zapis w granicach normy”. Jeżeli stwierdzamy zmiany w EKG, to poza opisem rytmu i osi opis takiego EKG zawiera prezentację odchyleń od stanu prawidłowego (nie opisujemy tego, co jest prawidłowe). Opis automatyczny i pomiary wykonane automatyczne zawsze wymagają weryikacji. EGZAMIN Z EKG Zapisy przedstawiane do opisu na egzaminie muszą być czytelne, nienagannej jakości technicznej (poza prawidło- wością podłączeń, co może być elementem sprawdzania znajomości EKG). Odprowadzenia powinny być opisane (w zapisach 24 h EKG z liczbą kanałów mniejszą niż 12 odprowadzenia mogą być również opisane). SCHEMAT DOKUMENTU GRUPA ROZPOZNAŃ Uwagi wstępne — dotyczące grupy rozpoznań (nie zawsze obecne) Nr kodu Nazwa kodu Alternatywne nazwy kodu Kryteria rozpoznawcze: Kryteria rozpoznawcze u dzieci: (są uwzględniane tylko, gdy są odmienne niż u dorosłych) Trudności diagnostyczne: Uwagi: www.kardiologiapolska.pl
[ Pobierz całość w formacie PDF ] zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plimikimi.opx.pl
|
|
StartZaganczyk Mieszko - Czarna Ikona tom 2, 7.KSIAZKI PDF, -WEDLUG AUTOROW, ZAGANCZYK MIESZKOZastosowanie chemicznie i fizycznie modyfikowanych skrobi jako napełniaczy polietylenowych kompozytów, Dietetyka Zdrowie, Ksiazki, RozneZane Carolyn Elizabeth Szafiry dla narzeczonej, Książki - Literatura piękna, Bonia, Harlequiny nowe różneZamkowska Mezyk Nowoczesny transport jako element integracyjnej koncepcji rozwoju miast, Książki PDFZamboch Miroslav & Prochazka Jiri W. - Agent JFK 01 - Przemytnik, Ebook, Książki (PL)Zatrzymaj czas Poznaj pierwiastek wiecznej mlodosci ciala i umyslu, e-książki, septemZanieczyszczenia mikrobiologiczne procesu fermentacji etanolowej (ang.), Dietetyka Zdrowie, Ksiazki, RozneZalecenia WHO Porod nie jest choroba, położnictwo, podstawy opieki położniczej, Podstawy opieki położniczej - wykładyZachary Mia - Potęga magii - Taniec duszy, Ebook, Książki (PL)Zabójczy spadek uczuć - Agnieszka Szczepańska, ►Dla moli książkowych, Romanse,babskie
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plmexxo.keep.pl
Cytat
Filozof sprawdza się w filozofii myśli, poeta w filozofii wzruszenia. Kostis Palamas Aby być szczęśliwym w miłości, trzeba być geniuszem. Honore de Balzac Fortuna kołem się toczy. Przysłowie polskie Forsan et haec olim meminisse iuvabit - być może kiedyś przyjemnie będzie wspominać i to wydarzenie. Wergiliusz Ex Deo - od Boga. |
|