Zapobieganie niewłaściwym parametrom mikroklimatu, BHP pracy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
BEZPIECZESTWO PRACY 12/2002
mgr in¿. MACIEJ GLISKI
Centralny Instytut Ochrony Pracy
- Paãstwowy Instytut Badawczy
Zapobieganie niewĎaÍciwym parametrom mikroklimatu
Î rozwiČzania techniczne i organizacyjne
ojcie mikroklimatu, zdefiniowa-
nego jako Írodowisko cieplne,
w ktrym przebywa czĎowiek,
obejmuje zespĎ czynnikw fizycznych
Írodowiska, a mianowicie: temperatur,
wilgotnoͽ wzgldnČ, prdkoͽ ruchu po-
wietrza i promieniowanie cieplne. Ocenia-
jČc Írodowisko powietrzne na stanowi-
skach pracy z punktu widzenia higieny,
uwzgldnia si przede wszystkim mikro-
klimat oraz skĎad chemiczny powietrza.
Wymagania zmierzajČce do zapewnie-
nia bezpiecznych i higienicznych warun-
kw pracy sČ zawarte w kodeksie pracy
[1], rozporzČdzeniach ministrw infra-
struktury [2], pracy i polityki socjalnej [3,
4] Polskich Normach [5, 6] dyrektywach
Wsplnoty Europejskiej i innych doku-
mentach. W szczeglnoÍci pracodawca
jest obowiČzany [3] zapewni½ takČ orga-
nizacj pracy i stanowisk pracy, aby za-
bezpieczy½ pracownikw przed oddzia-
Ďywaniem czynnikw szkodliwych dla
zdrowia oraz ograniczy½ zagro¿enia dla
zdrowia i ¿ycia pracownikw gĎwnie
przez stosowanie technologii, urzČdze,
materiaĎw i substancji nie powodujČ-
cych takich zagro¿e. JeÍli ze wzgldu
na rodzaj procesu likwidacja zagro¿e nie
jest mo¿liwa, nale¿y stosowa½ odpowied-
nie rozwiČzania organizacyjne i technicz-
ne, w tym odpowiednie Írodki ochrony
zbiorowej.
Uzyskanie wĎaÍciwych parametrw
mikroklimatu i czystoÍci Írodowiska po-
wietrznego na stanowiskach pracy czsto
byĎoby niemo¿liwe bez stosowania tech-
nologii, urzČdze, materiaĎw i substan-
cji nie powodujČcych zagro¿e. Nale¿y
podkreÍli½, ¿e umo¿liwiajČ one uzyska-
nie zadowalajČcych warunkw pracy przy
znacznie ni¿szych nakĎadach ni¿ przy sto-
sowaniu intensywnej wentylacji oglnej
pomieszcze lub klimatyzacji. Prby
poprawy parametrw mikroklimatu i czy-
stoÍci powietrza dopiero po zakoczeniu
budowy obiektu, zainstalowaniu urzČ-
dze i uruchomieniu produkcji okazujČ
si trudne do zrealizowania, a czsto bar-
dzo kosztowne [7]. Dlatego problemy te
powinny by½ rozwiČzywane na etapie
przygotowywania przedsiwzicia,
a zwĎaszcza jego projektowania.
Stosowanie optymalnych rozwiČza
technicznych i organizacyjnych czsto
okazuje si korzystne rwnie¿ z punktu
widzenia ekonomicznego, prowadzi bo-
wiem m.in. do zwikszenia produkcji i po-
lepszenia jakoÍci wyrobw [7]. Stwierdzo-
no, ¿e w warunkach komfortu cieplnego
zwiksza si wydajnoͽ i precyzja wyko-
nywanej pracy oraz obni¿a si wypadko-
woͽ. Zbyt niska lub zbyt wysoka tempe-
ratura powietrza zwiksza czstotliwoͽ
wystpowania wypadkw przy pracy
w budynkach przemysĎowych. Badania
wykazaĎy, ¿e np. obni¿enie temperatury
o 5  C od poziomu komfortu spowodo-
waĎo wzrost czstoÍci wystpowania wy-
padkw o 15% (poziom komfortu byĎ
okreÍlony na 20  C), obni¿enie tempera-
tury o 10  C Î o 35%, a podwy¿szenie
temperatury o 5  C wzrost czstoÍci wy-
stpowania wypadkw o 25%. W przy-
padku pracy okreÍlanej jako lekka (praca
wymagajČca maĎego wysiĎku fizycznego,
pozycja stojČca w lekkiej odzie¿y lub sie-
dzČca w odzie¿y normalnej, prdkoͽ po-
wietrza 0,1 m/s): prace biurowe, precy-
zyjne, laboratoryjne, monta¿ elektronicz-
ny, konfekcjonowanie produktw spo-
¿ywczych, przy dostarczaniu czystego
powietrza, wzrost temperatury powietrza
od optymalnej (przyjto 2021  C) do
30  C spowodowaĎ spadek wydajnoÍci
pracy o 24%, a obni¿enie temperatury do
14  C o 10% [8].
niczaniem emisji zanieczyszcze, obej-
muje rozwiČzania majČce na celu uzyska-
nie w pomieszczeniach komfortu ciepl-
nego (termicznego).
Na wymagania dotyczČce pomiesz-
cze i przegrd budowlanych skĎada si
midzy innymi ograniczanie przenikania
ciepĎa przez przegrody budowlane Î od-
powiednia izolacyjnoͽ i szczelnoͽ tych
przegrd (gĎwnie okien, Íwietlikw,
drzwi i wrt). Niezbdne jest rwnie¿ za-
pewnienie odpowiedniej wysokoÍci i ku-
batury.
W celu zapewnienia warunkw kom-
fortu cieplnego zaleca si stosowanie na-
stpujČcych rozwiČza:
¤
optymalna orientacja przegrd bu-
dowlanych wzgldem stron Íwiata (loka-
lizowanie przegrd przeszklonych od
strony pĎnocnej lub wschodniej)
¤
zwikszanie bezwĎadnoÍci termicz-
nej przegrd
¤
szklenie wielowarstwowe otworw,
zwikszanie opornoÍci termicznej prze-
grd (okĎadanie materiaĎem izolacyjnym)
¤
stosowanie szkĎa termoizolacyjne-
go, absorpcyjnego, rozpraszajČcego pro-
mieniowanie
¤
samoczynnie zamykajČce si otwo-
ry komunikacyjne oraz konstrukcje
umo¿liwiajČce czÍciowe ich otwieranie
¤
przegrody budowlane o barwach
i fakturach ograniczajČcych przenikanie
promieniowania (jasne, gĎadkie po-
wierzchnie, okĎadziny aluminiowe, papa
metalizowana, biaĎy ¿wirek itp.), zrasza-
nie wodČ zewntrznej strony nieprzezro-
czystej przegrody
¤
nachylenie okien i Íwietlikw pod
takim kČtem, aby odbijaĎy promieniowa-
nie sĎoneczne, stosowanie poziomych lub
pionowych osĎon przeciwsĎonecznych
tzw. brise-soleil, zewntrznych ¿aluzji
(fot. 1.) itp.
¤
stosowanie podwieszonych, zwen-
tylowanych stropw.
KsztaĎtowanie parametrw
komfortu cieplnego
KsztaĎtowanie optymalnych parame-
trw Írodowiska powietrznego, poza ogra-
25
BEZPIECZESTWO PRACY 12/2002
Eliminowanie zanieczyszcze
Írodowiska powietrznego
w pomieszczeniach pracy
Emisja niebezpiecznych substancji do
Írodowiska powietrznego pomieszcze
mo¿e by½ znaczČcym ×rdĎem nara¿enia
Î wdychanie jest bowiem zazwyczaj naj-
istotniejszČ ze wszystkich drg wnikania
ich do organizmu czĎowieka [9].
Emisja do Írodowiska powietrznego
w pomieszczeniach mo¿e pochodzi½
gĎwnie z [7, 9, 10, 11]:
Î obrbki, np. skrawania (cicia, szli-
fowania, polerowania, czyszczenia po-
wierzchni)
Î parowania lub konwekcji termicz-
nej, np. z otwartych zbiornikw, tygli,
kČpieli z rozpuszczalnikami, kondensa-
cji (pary, aerozole)
Î procesw obrbki na gorČco takich
metali, jak: spawanie, lutowanie, wycina-
nie profili, odlewanie
Î operowania materiaĎami, np. napeĎ-
niania zbiornikw, transportowania, pacz-
kowania i workowania, zagszczania, do-
zowania, mieszania (¿ywnoÍci i pasz),
sortowania
Î natrysku, np. malowania, metaliza-
cji, czyszczenia wysokociÍnieniowego,
piaskowania
Î przeciekw, np. przez uszczelnienia
pomp, poĎČczenia koĎnierzowe
Î produktw poÍrednich i odpado-
wych, np. gazw z ¿u¿li, par podczas wul-
kanizacji gumy
Î konserwacji (czyszczenia materia-
Ďw filtracyjnych), sprzČtania pomiesz-
cze
Î demonta¿u, np. usuwania izolacji
azbestowej, rozbirki akumulatorw oĎo-
wiowych
Î spalania paliw, np. spalin z silnikw
spalinowych
Î chemicznej obrbki metali, np. ni-
trozoaminw z rozpuszczalnych w wo-
dzie smarw.
Ryzyko nara¿enia na substancje nie-
bezpieczne powinno by½ eliminowane
lub ograniczane tak dalece, jak to jest
praktycznie mo¿liwe, z uwzgldnieniem
naukowych i technicznych metod obej-
mujČcych kolejno [9]: caĎkowite elimi-
nowanie lub zapobieganie nara¿eniu na
ryzyko (likwidacja emisji), gdy jest to
niemo¿liwe Î zmniejszenie emisji przez
zastosowanie innych rozwiČza technicz-
nych (zmiany technologii, maszyn lub
materiaĎw) i organizacyjnych oraz sto-
sowanie wentylacji miejscowej wywiew-
nej. Ograniczenie emisji wymaga rwnie¿
rozpoznania i eliminowania mechani-
zmw jej powstawania, np. ograniczenia
drga, temperatury, prdkoÍci, prdkoÍci
powietrza, i innych parametrw zwiČza-
nych z materiaĎem lub technologiČ.
Fot. 1. Zewntrzne ¿aluzje osĎaniajČce okna bu-
dynku od strony poĎudniowej i zachodniej
Budynki
Zgodnie z przepisami [2] budynek
powinien by½ wykonany z takich mate-
riaĎw i wyrobw oraz w taki sposb, aby
nie stanowiĎ zagro¿enia dla higieny
i zdrowia u¿ytkownikw, w szczeglno-
Íci w wyniku wydzielania si toksycz-
nych gazw oraz obecnoÍci szkodliwych
pyĎw lub gazw w powietrzu.
GĎwnymi substancjami emitowany-
mi do Írodowiska powietrznego pomiesz-
cze w budynkach sČ materiaĎy budow-
lane, wykĎadziny i farby, rozpuszczalni-
ki, spoiwa, materiaĎy przylepne Î stoso-
wane w czasie budowy lub remontu bu-
dynku. Niebezpieczne substancje przeni-
kajČ do powietrza w budynkach tak¿e
z ich wyposa¿enia, np. lateks ze spodniej
powierzchni dywanw, monomer styre-
nu z tworzyw sztucznych, formaldehyd
z mebli.
Czͽ stosowanych materiaĎw ma
wĎasnoÍci pochĎaniania substancji z po-
wietrza i mo¿e to nastČpi½ ju¿ w trakcie
budowy. Tempo adsorbcji i desorpcji jest
funkcjČ nasiČkliwoÍci materiaĎu, tempe-
ratury i wielkoÍci powierzchni, rodzaju
substancji chemicznej i jej st¿enia w po-
wietrzu. [7]. MateriaĎy o szorstkiej po-
wierzchni (np. tkaniny) pochĎaniajČ
Ďatwiej chemikalia ni¿ materiaĎy delikat-
ne o gĎadkiej powierzchni (szkĎo, stal).
WartoÍci emisji w postaci gazw i par
wymienionych substancji zmniejszajČ si
w miar upĎywu czasu, dlatego jednym
ze sposobw ograniczania emisji jest se-
zonowanie materiaĎw.
ördĎem emisji mogČ by½ rwnie¿ sto-
sowane w trakcie eksploatacji budynku
Írodki czyszczČce, pasty dezynfekujČce
itp. Nale¿y zatem eliminowa½ produkty
nie posiadajČce atestw wydanych przez
uprawnione laboratoria oraz przestrzega½
instrukcji ich u¿ytkowania.
Komfort cieplny osiČga si rwnie¿
midzy innymi przez dobr procesw pro-
dukcyjnych oraz maszyn i urzČdze:
¤
stosowanie procesw produkcyj-
nych nie emitujČcych du¿ych iloÍci cie-
pĎa (np. obrbk ána zimnoÑ a nie obrb-
k ána gorČcoÑ)
¤
stosowanie maszyn i urzČdze, kt-
re nie stanowiČ ×rdeĎ emisji ciepĎa (np.
palniki gazowe mo¿na zastČpi½ grzaniem
indukcyjnym) lub wilgoci
¤
umieszczanie maszyn i urzČdze
bdČcych ×rdĎami ciepĎa w wydzielo-
nych pomieszczeniach (bez staĎego po-
bytu ludzi) lub na zewnČtrz pomieszcze
¤
zmniejszanie lub likwidacja po-
wierzchni o wysokiej temperaturze, sto-
sowanie izolowania lub chĎodzenia urzČ-
dze bdČcych ×rdĎami ciepĎa
¤
obudowywanie maszyn i urzČdze
poĎČczone z odprowadzaniem gorČcego
powietrza na zewnČtrz (zaleca si odzysk
energii)
¤
ekranowanie urzČdzenia emitujČce-
go promieniowanie cieplne, stosujČc:
Î ekrany odblaskowe
Î ekrany z wymiennikiem ciepĎa (chĎo-
dzenie wewntrzne ekranu powietrzem lub
wodČ)
Î ekrany filtrujČce (szkĎo pochĎania-
jČcych podczerwie)
Î ekrany zraszane (siatki lub Ďacu-
chy zraszane wodČ)
Procesy technologiczne
Wybr wĎaÍciwych technologii lub
operacji ma zasadnicze znaczenie dla
ograniczenia emisji.
Nale¿y rozwa¿y½ mo¿liwoͽ wyboru
optymalnych rozwiČza, polegajČcych
midzy innymi na stosowaniu:
26
 BEZPIECZESTWO PRACY 12/2002
¤
procesw technologicznych, sub-
stancji, surowcw i materiaĎw (oraz ewen-
tualnie optymalnych ich parametrw, np.
wilgotnoÍci) korzystnych z punktu widze-
nia czystoÍci powietrza
¤
maszyn i urzČdze, ktre nie emi-
tujČ zanieczyszcze do Írodowiska po-
wietrznego w pomieszczeniach oraz opty-
malnych parametrw ich pracy
¤
automatyzacji procesw technolo-
gicznych lub poszczeglnych operacji
¤
odpowiednich Írodkw transportu
oraz sposobw skĎadowania szkodliwych
substancji i materiaĎw pylistych lub py-
lČcych, tzn. ograniczajČcych zanieczysz-
czanie Írodowiska powietrznego (np. sto-
sowanie pneumatycznego lub hydraulicz-
nego transportu materiaĎw pylistych, zaÍ
cieczy i gazw szczelnymi rurociČgami
lub w szczelnych zbiornikach)
¤
urzČdze technicznych do usuwa-
nia odpadw nie wzniecajČcych pyĎu,
skutecznych sposobw usuwania
i oczyszczania powierzchni z pyĎu osia-
dĎego na podĎogach, elementach kon-
strukcji budynkw, instalacji oraz maszyn
i urzČdze, (centralne instalacje pr¿nio-
we, odkurzacze przemysĎowe)
¤
urzČdze i procesw produkcyjnych
nie emitujČcych, w przypadkach awarii,
zanieczyszcze do Írodowiska powietrz-
nego.
Wa¿ne jest, aby byĎy zachowane para-
metry, ktre majČ wpĎyw na nat¿enie
emisji zanieczyszcze, jak wydajnoͽ
urzČdze, parametry prČdu itp. (np. zwik-
szenie nat¿enia prČdu podczas spawa-
nia powoduje zwikszenie emisji pyĎw).
fikacji na znak bezpieczestwa oraz obo-
wiČzkowi wystawiania przez producenta
deklaracji zgodnoÍci [12].
Materiaďy stosowane w produkcji
Nale¿y stosowa½ materiaĎy bezpiecz-
ne, a niebezpieczne zastpowa½ mniej
niebezpiecznymi, np.: fluorowane lub
chlorowane wglowodory w rozpuszczal-
nikach zastČpi½ hydrochlorofluorkami
wgla, benzen w rozcieczalnikach farb
Î toluenem, biel oĎowiowČ Î dwutlenkiem
tytanu, azbesty Î krzemianami wapnia [7].
Dotyczy to zarwno ich skĎadu chemicz-
nego jak i parametrw (np. rozdrobnie-
nia materiaĎw pylistych, ich wilgotno-
Íci itp.). Nale¿y jednak pamita½ o tym,
¿e nowe substancje mogČ by½ przyczynČ
innych zagro¿e, np. mo¿e zwikszy½ si
ryzyko po¿aru. Wybr materiaĎw powi-
nien uwzgldnia½ deklarowanČ przez pro-
ducenta jakoͽ [12] oraz gwarancj jej
utrzymania w ¿Čdanym czasie.
Fot. 2. Obudowa rejonu emisji zanieczyszcze
Írodowiska powietrznego przy oczyszczaniu i
malowaniu du¿ych elementw
U¿ytkowanie i konserwacja
W instrukcjach u¿ytkowania maszyn
[9] opracowywanych przez producenta,
muszČ by½ wymieniane niebezpieczne
substancje mogČce wystČpi½ przy ich sto-
sowaniu. MuszČ by½ podane parametry
i warunki pracy maszyny, dziki ktrym
mo¿na osiČgnČ½ zmniejszenie ryzyka.
Konieczne sČ rwnie¿ informacje o nie-
zbdnych Írodkach ochrony indywidu-
alnej oraz zalecenia dotyczČce higieny.
Nale¿y w nich okreÍli½ poziom kwalifi-
kacji obsĎugi i zakres ewentualnego szko-
lenia.
Je¿eli maszyna jest wyposa¿ona w urzČ-
dzenia zabezpieczajČce Î nale¿y przedsta-
wi½ informacje o ich prawidĎowym stoso-
waniu oraz o czynnikach mogČcych mie½
ujemny wpĎyw na ich dziaĎanie. W razie
ich braku nale¿y okreÍli½ stosowne
i sprawdzone sposoby zmniejszania ryzy-
ka i wykaz niezbdnych bada. Je¿eli
mo¿na przewidzie½ prawdopodobiestwo
wystČpienia przeciekw, wyciekw lub
niekontrolowanego uwolnienia si sub-
stancji niebezpiecznych, producent po-
winien poda½ informacje o sposobach
zmniejszania ryzyka dla zdrowia, post-
powania w przypadku sytuacji awaryjnej
(wykonania naprawy), bezpiecznego usu-
wania substancji oraz zalecane wyposa-
¿enie pracownikw w Írodki ochrony in-
dywidualnej.
Producent maszyny powinien dostar-
czy½ instrukcje niezbdne do konserwa-
cji maszyny, a u¿ytkownik posiada½ pro-
gram konserwacji. Programu konserwacji
mo¿e np. obejmowa½ regularne sprawdza-
nie stanu osprztu, sprawdzanie wĎazw
kontrolnych, uszczelnie i uszczelek, ela-
stycznych poĎČcze itd.
Organizacja produkcji
SzczeglnČ uwag nale¿y zwrci½ na
prawidĎowČ organizacj produkcji [9].
Celowa mo¿e by½ np. automatyzacja ope-
racji lub procesw oraz zdalne sterowa-
nie pracČ maszyn ze sterowni. Wchodze-
nie do zanieczyszczonych obszarw lub
rejonw oraz wykonywanie niebezpiecz-
nych czynnoÍci nale¿y ograniczy½ do
minimum lub rozwa¿y½ mo¿liwoͽ wpro-
wadzenia zakazu dostpu do tych rejo-
nw osb nieupowa¿nionych. Mo¿na
wydzieli½ z pomieszcze stanowiska, na
ktrych mogČ by½ emitowane szkodliwe
substancje np. przez ich obudowanie (fot.
2.), czÍciowe osĎonicia, Ícianki dziaĎo-
we lub nawet przenoszČc te stanowiska
do oddzielnych budynkw. Nale¿y dČ¿y½
do zmniejszenia liczby osb nara¿onych,
np. przez szkolenie pracownikw w wie-
lu umiejtnoÍciach lub w zakresie bar-
dziej wydajnych sposobw pracy. Istnie-
je rwnie¿ mo¿liwoͽ zmniejszania cza-
su pracy w warunkach nara¿enia. Prace,
przy ktrych powstajČ zanieczyszczenia
Írodowiska powietrznego pomieszcze
mo¿na wykonywa½ w czasie, gdy nie ma
w pobli¿u innych pracownikw (np.
w nocy) lub powierza½ wyspecjalizowa-
nym firmom, dysponujČcym odpowied-
nim sprztem uĎatwiajČcym usuwanie za-
nieczyszcze bezpoÍrednio ze ×rdeĎ oraz
dysponujČcym odpowiednimi Írodkami
ochrony indywidualnej.
Maszyny i urzčdzenia
Zgodnie z przepisami [3] maszyny i in-
ne urzČdzenia techniczne powinny speĎ-
nia½ wymagania bezpieczestwa i higie-
ny pracy oraz ergonomii przez caĎy okres
ich u¿ytkowania, a wic nie powinny
powodowa½ emisji niebezpiecznych sub-
stancji do Írodowiska powietrznego po-
mieszcze. W szczeglnoÍci powinny by½
tak konstruowane, aby zabezpieczaĎy pra-
cownika przed dziaĎaniem niebezpiecz-
nych substancji chemicznych. Producenci
maszyn [9] powinni dokona½ identyfika-
cji zagro¿e i oceni½ przewidywalne ry-
zyko powodowane substancjami niebez-
piecznymi dla zdrowia, wydzielanymi
podczas ich pracy. Wyroby, w tym maszy-
ny i urzČdzenia, ktre mogČ stwarza½ za-
gro¿enie, podlegajČ obowiČzkowi certy-
Wentylacja miejscowa wywiewna
Ograniczanie emisji zanieczyszcze
przez usuwanie ich bezpoÍrednio z miejsc
wydzielania jest zadaniem wentylacji
miejscowej wywiewnej Î Írodka ochro-
27
 BEZPIECZESTWO PRACY 12/2002
ny zbiorowej przed zanieczyszczeniami
Írodowiska powietrznego [11]. Dziki
temu nie dopuszcza si do rozprzestrze-
niania zanieczyszcze w pomieszcze-
niach.
Wentylacj nale¿y z zasady projekto-
wa½ po przeanalizowaniu mo¿liwoÍci za-
stosowania innych przedsiwzi½ tech-
nicznych i organizacyjnych zmniejszajČ-
cych nara¿enie na niebezpieczne substan-
cje.
DobierajČc urzČdzenia wentylacji miej-
scowej wywiewnej przeznaczone do ogra-
niczania emisji zanieczyszcze, uwzgld-
nia si:
¤
stopie szkodliwoÍci dla zdrowia
wydzielanych zanieczyszcze
¤
rodzaj stosowanej technologii, przy
ktrej wystpujČ ×rdĎa zanieczyszcze
¤
rodzaj, parametry i wĎasnoÍci zanie-
czyszcze (temperatura, wilgotnoͽ, g-
stoͽ, skĎad chemiczny, zdolnoͽ do wiČ-
zania si z cieczami)
¤
iloÍci emitowanych substancji
Tabela 1
PRZYK¢ADY ROZWI³ZA TECHNICZNYCH I ORGANIZACYJNYCH MAJ³CYCH NA CELU
OGRANICZANIE ZAGROĝENIA SUBSTANCJAMI CHEMICZNYMI NA STANOWISKACH
PRACY W POMIESZCZENIACH
¤
parametry powietrza niezbdne do
prawidĎowej pracy elementw zasysajČ-
cych wentylacji miejscowej wywiewnej
(strumie objtoÍci odprowadzanego po-
wietrza, ciÍnienie)
¤
sposb odbioru i utylizacji zanie-
czyszcze zatrzymanych w zespoĎach do
oczyszczania odsysanego powietrza.
Najkorzystniejszymi rozwiČzaniami
elementw wentylacji miejscowej wy-
wiewnej, przeznaczonych do odsysania
zanieczyszcze sČ z reguĎy peĎne obudo-
wy. PeĎne osĎonicie ×rdĎa emisji pozwa-
la bowiem na uzyskanie wysokiej sku-
tecznoÍci dziaĎania urzČdze wentylacyj-
nych, przy odprowadzaniu najmniejszej
iloÍci odsysanego powietrza. Gdy nie jest
mo¿liwe zastosowanie peĎnych obudw,
stosuje si obudowy czÍciowe (fot. 3.),
okapy lub ssawki Î sČ one jednak mniej
skuteczne.
Konstrukcja obudw wentylacyjnych
musi zapewni½ wygodnČ prac przy ob-
sĎugiwanych maszynach i urzČdzeniach
Î uwzgldnia½ wymagania stawiane sta-
nowiskom pracy z punktu widzenia ergo-
nomii. Ponadto obudowy muszČ by½ tak
zbudowane, aby nie utrudniaĎy okreso-
wych przeglČdw oraz remontw maszyn
i urzČdze.
Niezale¿nie od wentylacji miejscowej
wywiewnej, w pomieszczeniach gdzie
wydzielane sČ do powietrza szkodliwe
substancje musi by½ stosowana mecha-
niczna wentylacja nawiewno-wywiewna,
ktrej wydajnoͽ musi wynika½ z potrzeb
u¿ytkowych i funkcji pomieszcze, bilan-
su ciepĎa i wilgotnoÍci oraz bilansu za-
nieczyszcze staĎych i gazowych Írodo-
wiska powietrznego. W pomieszczeniach
pracy, w ktrych wydzielajČ si substan-
cje szkodliwe dla zdrowia, wentylacja
powinna zapewnia½ st¿enia tych substan-
cji w powietrzu co najmniej poni¿ej war-
toÍci najwy¿szych dopuszczalnych st-
¿e tych substancji [4].
Przy stosowaniu w pomieszczeniach
pracy wentylacji mechanicznej z recyrku-
lacjČ powietrza, iloͽ powietrza Íwie¿e-
go nie powinna by½ mniejsza ni¿ 10%
oglnej iloÍci wymienianego powietrza
[3]. Recyrkulacja powietrza nie powinna
by½ stosowana w pomieszczeniach pracy,
w ktrych wystpuje nara¿enie na mikro-
organizmy chorobotwrcze lub znajdujČ
si substancje trujČce, cuchnČce albo
mo¿liwe jest nagĎe zwikszanie st¿enia
szkodliwych substancji, a tak¿e w prze-
strzeniach zagro¿onych wybuchem.
W powietrzu wprowadzanym do pomiesz-
cze pracy, przy stosowaniu recyrkulacji
zanieczyszczenie czynnikami szkodliwy-
mi dla zdrowia nie powinno przekracza½
poziomu, przy ktrym suma stosunkw
st¿e poszczeglnych substancji do od-
powiadajČcych im wartoÍci najwy¿szych
dopuszczalnych st¿e przekracza 0,3 [3].
JeÍli substancje biorČce udziaĎ w pro-
cesach mogČ tworzy½ z powietrzem mie-
szaniny wybuchowe, niezbdne jest, aby
instalacje wentylacyjne odpowiadaĎy
warunkom ustalonym ze wzgldu na nie-
bezpieczestwo po¿aru lub wybuchu.
Wa¿ne jest, aby instalacje wentylacyj-
ne byĎy fachowo eksploatowane. Niezbd-
ne jest kontrolowanie stanu przewodw
wentylacyjnych, odpylaczy, wentylato-
rw. SzczeglnČ uwag nale¿y zwrci½ na
elastyczne osĎony, fartuchy i pĎyty
uszczelniajČce.
PrzykĎady rozwiČza technicznych
i organizacyjnych, majČcych na celu ogra-
niczanie w pomieszczeniach zagro¿enia
substancjami chemicznymi przedstawio-
no w tabeli 1., a zanieczyszczeniami py-
Ďowymi w tabeli 2.
Fot. 3. CzÍciowa obudowa stanowiska do obrb-
ki skrawaniem maĎych elementw
*
*
*
AnalizujČc przyczyny niezadowalajČ-
cego stanu Írodowiska powietrznego
28
BEZPIECZESTWO PRACY 12/2002
Tabela 2
PRZYK¢ADY ROZWI³ZA TECHNICZNYCH I ORGANIZACYJNYCH MAJ³CYCH NA CELU
OGRANICZANIE PYLENIA NA STANOWISKACH PRACY W POMIESZCZENIACH [10]
w pomieszczeniach pracy, jak np. nad-
mierny wzrost temperatury, czy przekro-
czenie wartoÍci dopuszczalnych st¿e
w powietrzu substancji szkodliwych dla
zdrowia, czsto wini si za ten stan nie-
wĎaÍciwie dziaĎajČcČ wentylacj. Tymcza-
sem najskuteczniejszych sposobw opty-
malizacji parametrw Írodowiska po-
wietrznego nale¿y poszukiwa½ w obsza-
rze tak¿e innych rozwiČza technicznych
i organizacyjnych, dziki ktrym mo¿na,
czsto nawet niemal caĎkowicie, wyeli-
minowa½ czynniki wpĎywajČce nieko-
rzystnie na stan Írodowiska powietrzne-
go w pomieszczeniach pracy.
PIÌMIENNICTWO
[1] Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks
pracy. DzU z 1996 r. nr 24, poz. 110
[2] RozporzČdzenie Ministra Infrastruktury
z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warun-
kw technicznych, jakim powinny odpowia-
da½ budynki i ich usytuowanie. DzU nr 75,
poz. 690
[3] RozporzČdzenie Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 26 wrzeÍnia 1997 r. w sprawie
oglnych przepisw bezpieczestwa i higie-
ny pracy. DzU nr 129, poz. 844 ze zm.
[4] RozporzČdzenie Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. w sprawie
najwy¿szych dopuszczalnych st¿e i nat¿e
czynnikw szkodliwych dla zdrowia w Íro-
dowisku pracy. DzU nr 79, poz. 315 ze zm.
[5] PN-82/B-02402.
Ogrzewnictwo. Tempera-
tury ogrzewanych pomieszcze w budynkach
[6] PN-78/B-03421.
Wentylacja i klimatyzacja.
Parametry obliczeniowe powietrza wewntrznego
w pomieszczeniach przeznaczonych do staďego
przebywania ludzi
[7] Burton D.J.
Kontrolne dziaďania i Írodki tech-
niczne.
Higiena pracy. IMP, ¢d× 1999
[8] Chmielowski A.
Wydajnoͽ i jakoͽ pracy
funkcjč warunkw mikroklimatu na stanowisku
pracy.
áInformacja INSTALÑ 6/1995
[9] PN-EN 626-1:2001
Maszyny. Bezpiecze-
stwo. Zmniejszanie ryzyka dla zdrowia powo-
dowanego substancjami niebezpiecznymi emi-
towanymi przez maszyny. Zasady i wymagania
dla producentw maszyn.
[10] Gliski M.
Ograniczanie zapylenia na sta-
nowiskach pracy
. CIOP, Warszawa 1999
[11] Gliski M.
Ograniczanie emisji zanieczysz-
cze w pomieszczeniach pracy. Przykďady obudw
wentylacji miejscowej wywiewnej.
CIOP, Warsza-
wa 2001
[12] RozporzČdzenie Rady Ministrw z dnia
9 listopada 1999 r. w sprawie wykazu wyro-
bw wyprodukowanych w Polsce, a tak¿e wy-
robw importowanych do Polski po raz pierw-
szy, mogČcych stwarza½ zagro¿enia albo sĎu-
¿Čcych ochronie lub ratowania ¿ycia, zdrowia
lub Írodowiska, podlegajČcych obowiČzkowi
certyfikacji na znak bezpieczestwa i ozna-
czania tym znakiem, oraz wyrobw podlega-
jČcych obowiČzkowi wystawiania przez pro-
ducenta deklaracji zgodnoÍci. DzU z 2000 r.
nr 5, poz. 53
29
[ Pobierz całość w formacie PDF ]