Zasady rozliczania kosztów pośrednich(1), Rachunkowość, Rachunkowość, Rachunkowość, Rachunkowość ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Zasady rozliczania kosztów poŚrednich
CzĘŚĆ I - koszty zakupu
1. Zasady ogólne
Działalność większości jednostek obejmuje trzy następujące po sobie i powtarzające się cyklicznie fazy:
1) zaopatrzenia,
2) produkcji,
3) zbytu.
Koszty fazy zaopatrzenia są związane z pakowaniem, przewozem, sortowaniem, składowaniem, załadunkiem i wyładunkiem zakupionych
materiałów. Część z tych kosztów, dotycząca bezpośrednio tej fazy, stanowi tzw. koszty zakupu.
Koszty fazy produkcji wykazują ścisły związek z procesami wytwórczymi, dotyczącymi zarówno produkcji zakończonej, jak i produkcji w toku. W
ich skład wchodzą koszty zuŜycia środków i przedmiotów pracy, siły roboczej oraz usług obcych, czyli czynników niezbędnych dla wytworzenia
produktów.
W fazie zbytu występują koszty związane z pakowaniem, układaniem, sortowaniem, załadunkiem i przewozem zbywanych produktów pracy. JeŜeli
koszty te dotyczą bezpośrednio sprzedanych przez przedsiębiorstwo efektów działalności lub innych składników majątku, to traktuje się je jako
koszty sprzedaŜy.
Oprócz kosztów, które moŜna jednoznacznie zaliczyć do kosztów określonej fazy, występują koszty niezwiązane bezpośrednio z Ŝadną fazą, lecz
wynikające z funkcjonowania przedsiębiorstwa jako całości. Są to tak zwane koszty zarządu, stanowiące w istocie koszty ogólne całej jednostki.
W ten sposób wyodrębnia się:
a) koszty zakupu,
b) koszty produkcji,
c) koszty zarządu,
d) koszty sprzedaŜy.
Wymienione fazy nie muszą oczywiście występować we wszystkich przedsiębiorstwach. Przykładowo, w ramach typowej działalności handlowej
nie występuje faza produkcji, zaś ponoszone koszty działalności to koszty nabycia i sprzedaŜy towarów (tzw. koszty handlowe). Z kolei jednostki
usługowe w zasadzie nie ponoszą kosztów fazy zbytu, gdyŜ efekty ich działalności (usługi) podlegają bezpośrednio sprzedaŜy.
Zadania wyznaczone w ramach poszczególnych faz działalności są realizowane przez róŜne komórki organizacyjne. Komórki te powstają z reguły na
skutek organizacyjnego wyodrębnienia stanowisk pracy lub ich zespołów. Tak wydzielone jednostki, które są odpowiedzialne za wykonanie
określonych czynności i ponoszone w związku z nimi koszty, określa się mianem ośrodków odpowiedzialności. W praktyce gospodarczej przyjęło
się (niesłusznie) nazywanie tym mianem wyodrębnionych w jednostce miejsc powstawania kosztów. Jak wiadomo, prawidłowe zgrupowanie
kosztów w przekroju miejsc ich powstawania umoŜliwia rozliczenie kosztów na następne miejsca powstawania i nośniki kosztów oraz
przeprowadzenie kalkulacji.
Ujęcie kosztów w przekroju miejsc powstawania kosztów moŜna traktować jako etap pośredni pomiędzy układem rodzajowym a układem
nośnikowym kosztów. Stwarza to konieczność zróŜnicowania tego właśnie układu ewidencyjnego, z uwzględnieniem podziału kosztów na
bezpośrednie i pośrednie. Sposób ewidencji kosztów według typów działalności (na przykładzie przedsiębiorstwa produkcyjnego) przedstawiono na
poniŜszym schemacie.
SCHEMAT NR 1
Ewidencja kosztów według typów działalności
(według miejsc powstawania i nośników kosztów)
Objaśnienia do schematu nr 1:
(1) Koszty działalności podstawowej bezpośrednie,
(2) Koszty działalności podstawowej pośrednie,
(3) Koszty działalności pomocniczej,
(4) Koszty zakupu,
(5) Koszty sprzedaŜy,
(6) Koszty ogólnego zarządu.
Ewidencja kosztów według typów działalności umoŜliwia wyodrębnienie z całkowitych kosztów działalności operacyjnej przedsiębiorstwa kosztów
pośrednich związanych z realizacją róŜnych faz działalności. Przypomnijmy, iŜ przez koszty pośrednie naleŜy rozumieć te koszty, których nie moŜna
przypisać wprost do określonych obiektów odniesienia na podstawie dokumentów źródłowych, bądź przypisanie to, choć moŜliwe, wymagałoby
nakładów niewspółmiernie duŜych w stosunku do uzyskanych korzyści. Zgodnie z tym kryterium, do kosztów pośrednich zalicza się:
a) koszty zakupu,
b) koszty wydziałowe, czyli koszty pośrednie produkcji,
c) koszty ogólnego zarządu,
d) koszty sprzedaŜy.
2. Koszty zakupu
Koszty zakupu, stanowiące koszty bezpośrednio związane z fazą zaopatrzenia, obejmują:
a) płace wraz z narzutami za przeładunek i wyładunek materiałów,
b) wartość opakowań nienadających się do dalszego wykorzystania,
c) usługi transportowe świadczone przez własne wydziały pomocnicze oraz jednostki obce,
d) ubezpieczenie materiałów w czasie transportu,
e) prowizje płacone pośrednikom.
W praktyce kosztami zakupu nazywa się koszty bezpośrednio związane z zakupem materiałów, które nie zostały objęte ceną zakupu i są ponoszone
przez jednostkę do momentu przyjęcia materiałów do magazynu.
NaleŜy zaznaczyć, iŜ ogólne koszty fazy zaopatrzenia, związane z utrzymaniem komórek zaopatrzenia (działu zaopatrzenia), magazynów oraz
z wyjazdami słuŜbowymi w sprawach zaopatrzenia nie są zaliczane do kosztów zakupu, lecz są ujmowane w ramach kosztów zarządu
(ogólnozakładowych). Jest to spowodowane m.in. tym, Ŝe gdyby koszty ogólne zaopatrzenia były zaliczane do kosztów zakupu, to w przypadku
sezonowości zakupów wartość materiałów przechowywanych w magazynie zwiększałaby się z miesiąca na miesiąc.
Ewidencję kosztów zakupu prowadzi się przy uŜyciu konta "Koszty zakupu", znajdującego się w piątym zespole zakładowego planu kont. Konto to
występuje jednak tylko wówczas, gdy jednostka wycenia materiały w bilansie w cenach zakupu. Natomiast w przypadku, gdy ta wycena prowadzona
jest w cenach nabycia, wówczas koszty zakupu zwiększają cenę nabycia a konto "Koszty zakupu" nie występuje.
2.1. Metody rozliczania kosztów zakupu
Sposób rozliczania kosztów zakupu (jako kosztów pośrednich) uzaleŜniony jest od wahań wielkości tych kosztów w poszczególnych okresach
sprawozdawczych. W tym zakresie jednostka moŜe stosować dwie metody:
Metoda 1: Koszty zakupu rozlicza się w ramach konta "Rozliczenie międzyokresowe kosztów zakupu"
Przy zastosowaniu tej metody część kosztów zostaje aktywowana, wchodząc do bilansu proporcjonalnie do zapasu materiałów (w cenach nabycia),
a druga część kosztów zaliczana jest do kosztów okresu sprawozdawczego - proporcjonalnie do wartości zuŜytych materiałów.
Rozliczenie kosztów zakupu dokonywane jest w dwóch następujących etapach:
1. Obliczenie wskaźnika narzutu kosztów zakupu:
K
Zrp
+ K
Zo
WN
kz
=
M
rk
+ M
r
2. Obliczenie kwoty kosztów zakupu, obciąŜającej poszczególne rozchody materiałów:
K
Zr
= M
r
x WN
kz
gdzie:
WN
kz
- wskaźnik narzutu kosztów zakupu,
K
Zrp
- koszty zakupu na początek okresu,
K
Zo
- koszty zakupu poniesione w bieŜącym miesiącu,
M
rk
- zapas materiałów na koniec okresu,
M
r
- rozchód materiałów podlegający obciąŜeniu kosztami zakupu,
K
Zr
- koszty zakupu obciąŜające poszczególne rozchody materiałów.
Przykład nr 1
I. ZałoŜenia:
Przedsiębiorstwo "X" przyjęło zasadę, zgodnie z którą wycenę bilansową materiałów przeprowadza się na poziomie ceny nabycia. Salda wybranych
kont przedsiębiorstwa "X" na początek miesiąca były następujące:
a) konto 31 "Materiały":
500 zł,
b) konto 64 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów":
100 zł.
W bieŜącym miesiącu miały miejsce następujące operacje gospodarcze:
1) przyjęto dostawę materiałów wraz z fakturą:
a) wartość netto:
1.000 zł,
b) koszty zakupu:
50 zł,
c) VAT 22%:
231 zł,
d) wartość brutto:
1.281 zł,
2) wydano materiały na:
a) potrzeby produkcji:
500 zł,
b) cele ogólne wydziałów produkcyjnych:
100 zł,
c) potrzeby komórek administracyjnych:
150 zł.
II. Rozliczenie kosztów zakupu przypadających na zuŜyte materiały:
1. Wskaźnik narzutu kosztów zakupu wyniesie:
K
Zrp
+ K
Zo
100 zł + 50 zł
WN
kz
=
=
= 0,1 = 10%
M
rk
+ M
r
750 zł + 750 zł
2. Narzuty kosztów zakupu przypadające na zuŜyte materiały wyniosą:
a) narzut kosztów na materiały bezpośrednie zuŜyte w wydziałach podstawowych:
K
Zr
= M
r
x WN
kz
= 500 zł x 10% = 50 zł,
b) narzut kosztów na materiały pośrednie zuŜyte w wydziałach podstawowych:
K
Zr
= M
r
x WN
kz
= 100 zł x 10% = 10 zł,
c) narzut kosztów na materiały pośrednie zuŜyte w wydziałach administracji:
K
Zr
= M
r
x WN
kz
= 150 zł x 10% = 15 zł.
III. Dekretacja:
1. FV - zakup materiałów:
a) wartość w cenie zakupu (bez VAT):
1.000 zł
- Wn konto 31 "Materiały",
b) koszty zakupu:
50 zł
- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów"
oraz równolegle zarachowania kosztów do rozliczenia w czasie:
- Wn konto 64 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów"
(w analityce: Koszty zakupu materiałów),
- Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów",
50 zł
c) VAT naliczony:
231 zł
- Wn konto 22 "VAT naliczony i jego rozliczenie",
d) łączna kwota zobowiązania:
1.281 zł
- Ma konto 21 "Rozrachunki z dostawcami".
2. Wydanie materiałów do zuŜycia:
a) łączna kwota kosztów według rodzajów:
750 zł
- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów",
- Ma konto 31 "Materiały",
b) przeksięgowanie kosztów na odpowiednie konto w zespole 5:
• wydanie na potrzeby produkcji:
500 zł
- Wn konto 50 "Koszty działalności podstawowej",
• wydanie na cele ogólne wydziałów produkcyjnych:
100 zł
- Wn konto 52-1 "Koszty wydziałowe",
• wydanie na potrzeby komórek administracyjnych:
150 zł
- Wn konto 55 "Koszty zarządu",
• zarachowanie na konto 49 kwoty łącznej:
750 zł
- Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów.
3. Rozliczenie kosztów zakupu przypadających na materiały zuŜyte:
a) na potrzeby produkcji:
50 zł
- Wn konto 50 "Koszty działalności podstawowej",
b) na cele ogólne wydziałów produkcyjnych:
10 zł
- Wn konto 52-1 "Koszty wydziałowe",
c) na potrzeby komórek administracyjnych:
15 zł
- Wn konto 55 "Koszty zarządu",
d) łączna kwota kosztów zakupu przypadających na materiały zuŜyte:
75 zł
- Ma konta 64 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów"
(w analityce: Koszty zakupu materiałów).
IV. Księgowania:
Metoda 2: Całość poniesionych w okresie sprawozdawczym kosztów zakupu (zaewidencjonowana na koncie 52-3 "Koszty zakupu") przenosi się na
miejsca powstawania kosztów w proporcji do wartości zuŜytych lub sprzedanych materiałów
Tę metodę stosuje się, wówczas gdy stany materiałów na początek i na koniec okresu utrzymują się na wyrównanym poziomie w dłuŜszym
przedziale czasowym, bądź teŜ wtedy, gdy udział kosztów zakupu w wartości materiałów jest niewielki. W takim wypadku rozliczenie kosztów
zakupu będzie odbywało się na podstawie następującego wzoru:
K
Zo
WN
kz
=
M
r
WNkz - wskaźnik narzutu kosztów zakupu,
KZo - koszty zakupu poniesione w bieŜącym miesiącu,
Mr
- rozchód materiałów podlegający obciąŜeniu kosztami zakupu.
gdzie:
[ Pobierz całość w formacie PDF ]