Zawiesiny, Farmacja
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Uk
ł
ady dyspersyjne
Zawiesiny -Suspensiones

roztwory rzeczywiste –wielko
ść
cz
ą
stek < 1nm

roztwory koloidalne –1 –100 nm

uk
ł
ady zdyspergowane > 0,1
μ
m (100 nm)

uk
ł
ad dyspersyjny
-uk
ł
ad z
ł
o
ż
ony z fazy
rozpraszaj
ą
cej i z fazy rozproszonej, które
mog
ą
wyst
ę
powa
ć
w ró
ż
nych stanach
skupienia (uk
ł
ad wielofazowy –najcz
ęś
ciej
dwufazowy)
Uk
ł
ady dyspersyjne
Trwa
ł
o
ść
uk
ł
adów dyspersyjnych

zawiesina
-cia
ł
o sta
ł
e -faza rozproszona,
ciecz –faza rozpraszaj
ą
ca

emulsja
–ciecz rozproszona w cieczy

piana
–gaz rozproszony w cieczy

aerozol
–cia
ł
o sta
ł
e lub ciecz rozproszona
w gazie

tzw.
sta
ł
e rozproszenia fizyczne
–cia
ł
o
sta
ł
e rozproszone w ciele sta
ł
ym

jest ograniczona

opadanie lub wyp
ł
ywanie na powierzchnie
cz
ą
stek rozproszonych

zjawiska przebiegaj
ą
z ró
ż
n
ą
pr
ę
dko
ś
ci
ą

zaburzenie równomiernego rozproszenia, a
w konsekwencji do rozdzielenia uk
ł
adu na
dwie fazy
Prawo Stokesa
Prawo Stokesa

V
s
–szybko
ść
sedymentacji

r –promie
ń
cz
ą
stki rozproszonej

η
(eta) –lepko
ść
dynamiczna fazy rozpraszaj
ą
cej

d
s
–g
ę
sto
ść
fazy rozproszonej

d
c
-g
ę
sto
ść
fazy rozpraszaj
ą
cej

g –przyci
ą
ganie grawitacyjne

szybko
ść
sedymentacji cz
ą
stek kulistych
zwi
ę
ksza si
ę
, gdy cz
ą
stki s
ą
wi
ę
ksze (wzrost
promienia cz
ą
stki)

wraz ze wzrostem ró
ż
nicy g
ę
sto
ś
ci faz (d
s
-
d
c
) (czym mniejsza g
ę
sto
ść
fazy
rozpraszaj
ą
cej tym wi
ę
ksza sedymentacja)

wraz ze zmniejszeniem lepko
ś
ci fazy
rozpraszaj
ą
cej
1
Zwi
ę
kszenie trwa
ł
o
ś
ci uk
ł
adu
Potencja
ł
zeta

zmniejszenie wielko
ś
ci cz
ą
stek

zwi
ę
kszenie g
ę
sto
ś
ci fazy rozpraszaj
ą
cej

zwi
ę
kszenie lepko
ś
ci fazy rozpraszaj
ą
cej

rozproszone cz
ą
stki posiadaj
ą
na swej
powierzchni
ł
adunek elektryczny

jest to wa
ż
ny czynnik wp
ł
ywaj
ą
cy na
trwa
ł
o
ść
uk
ł
adów dyspersyjnych

ź
ród
ł
a
ł
adunku to jony z roztworu
zaadsorbowane na powierzchni cz
ą
stek
rozproszonych

jonowe tenzydy

zdysocjowane powierzchniowe grupy
jonotwórcze

zmniejszenie energii powierzchniowej
poprzez zmniejszenie napi
ę
cia
powierzchniowego (dodatek tenzydów)
Potencja
ł
zeta
Potencja
ł
zeta

jest miernikiem trwa
ł
o
ś
ci uk
ł
adów
dyspersyjnych

jego zmiany wyznaczaj
ą
stopie
ń
destabilizacji uk
ł
adu

mierzony jest metod
ą
elektroforezy lub
elektroosmozy

to warto
ść
potencja
ł
u na granicy zetkni
ę
cia warstwy
adsorpcyjnej i warstwy dyfuzyjnej
Zawiesiny
-Suspensiones
Zawiesiny -Suspensiones

to p
ł
ynna posta
ć
leku stanowi
ą
ca uk
ł
ad dwufazowy:
sta
ł
ej
odpowiednio sproszkowanej i równomiernie
rozproszonejsubstancji leczniczej
oraz
cieczy
rozpraszaj
ą
cej

powinny zawiera
ć
odpowiednie substancje
pomocnicze
(zwi
ę
kszaj
ą
ce lepko
ść
fazy
rozpraszaj
ą
cej, poprawiaj
ą
ce smak i zapach)
które w zastosowanych ilo
ś
ciach nie mog
ą
wywiera
ć
w
ł
asnego dzia
ł
ania farmakologicznego, zmniejsza
ć
trwa
ł
o
ś
ci postaci leku oraz zmniejsza
ć
dost
ę
pno
ś
ci
biologicznej substancji leczniczej

faza rozproszona (substancja lecznicza) –
mo
ż
e stanowi
ć
od 0,5% do 50% ca
ł
ego
uk
ł
adu, mo
ż
e by
ć
trudno rozpuszczalna lub
praktycznie nierozpuszczalna w fazie
rozpraszaj
ą
cej

faza rozpraszaj
ą
ca –woda lub roztwór
wodny, glicerol, etanol, ich mieszaniny z
wod
ą
lub oleje
2
Zawiesiny -Suspensiones
Zalety stosowania zawiesin

s
ą
postaci
ą
leku do stosowania
wewn
ę
trznego, zewn
ę
trznego oraz
pozajelitowego (z wyj
ą
tkiem wstrzykiwa
ń
dosercowych, dordzeniowych,
donaczyniowych)

posta
ć
p
ł
ynna lepiej tolerowana ni
ż
proszek, ze
wzgl
ę
du na
ł
atwiejsze po
ł
ykanie (dzieci i osoby w
podesz
ł
ym wieku)

substancje lecznicze bardziej trwa
ł
e w postaci
zawiesiny ni
ż
w postaci roztworu

nieprzyjemny smak substancji leczniczej w postaci
zawiesiny jest zniwelowany (zw
ł
aszcza wraz z
substancjami poprawiaj
ą
cymi smak)

przed
ł
u
ż
one dzia
ł
anie leku
w wyniku powolnego
rozpuszczania leku w organizmie

brak odpowiedniego rozpuszczalnika

ma
ś
ci oraz czopki typu zawiesiny
Zawiesiny -Suspensiones
Zawiesiny -Suspensiones

aby zapewniona by
ł
a jednolito
ść
dawkowania wszystkie cz
ą
steczki musz
ą
mie
ć
jednakow
ą
wielko
ść
(odpowiednie
rozdrobnienie fazy rozproszonej)

mo
ż
liwie powolna sedymentacja

mo
ż
liwo
śćł
atwego ponownego zawieszenia
powsta
ł
ego osady poprzez wstrz
ą
sanie (15 s
–2 min) (lepko
ść
nie mo
ż
e by
ć
zbyt du
ż
a)

nie sporz
ą
dza si
ę
zawiesin z substancjami
leczniczymi bardzo silnie dzia
ł
aj
ą
cymi, dla których
indeks terapeutyczny jest w
ą
ski (wykaz A)

indeks terapeutyczny (IT)
-stosunek dawki leku
wywo
ł
uj
ą
cej objawy toksyczne do dawki wywo
ł
uj
ą
cej
efekt terapeutyczny, jest ró
ż
ny dla ró
ż
nych leków i
charakteryzuje bezpiecze
ń
stwo ich stosowania
Trwa
ł
o
ść
zawiesin zapewnia
Substancje zwi
ę
kszaj
ą
ce lepko
ść

odpowiednie rozdrobnienie cz
ą
stek fazy
rozproszonej

zastosowanie substancji pomocniczych:
–
zwi
ę
kszaj
ą
cych lepko
ść
–
nadaj
ą
cych cz
ą
steczkom rozproszonym
ł
adunek
elektryczny
–
zwil
ż
aj
ą
cych

substancje pochodzenia naturalnego lub
syntetycznego, które tworz
ą
roztwory
koloidalne o du
ż
ej lepko
ś
ci –tzw. kleiki
(Mucilagines)
3
Substancje zwi
ę
kszaj
ą
ce lepko
ść
Substancje zwi
ę
kszaj
ą
ce lepko
ść

pó
ł
syntetyczne pochodne celulozy
–
Metyloceluloza (MC)
–
Karboksymetyloceluloza(CMC)
–
Hydroksypropyloceluloza
–
Hydroksypropylometyloceluloza

polimery natutralne
–
Guma akacjowa (arabska)
–
Tragakanta
–
Alginiansodu
–
Skrobia ziemniaczana i pszeniczna
–
Ż
elatyna

polimery syntetyczne
–
Karbomer(Carbopol)
–
Poloxamer(Pluronic)

koloidy asocjacyjne
–
bentonit
–
krzemionka koloidalna

cz
ę
sto wykorzystywany równie
ż
glicerol,
syrop prosty lub 70% roztwór sorbitolu
Sporz
ą
dzanie zawiesin
Sporz
ą
dzanie zawiesin

odwa
ż
one substancje sta
ł
e
(nierozpuszczalne w fazie rozpraszaj
ą
cej)
kolejno uciera si
ę
dok
ł
adnie w mo
ź
dzierzu

dodaje si
ęś
rodek zwil
ż
aj
ą
cy lub
zwi
ę
kszaj
ą
cy lepko
ść
i nadal uciera, aby
powsta
ł
a g
ę
sta pasta

nast
ę
pnie dodaje si
ę
stopniowo cz
ęść
pozosta
ł
ej p
ł
ynnej fazy zewn
ę
trznej (z
ewentualnie rozpuszczonymi substancjami)

przelewa si
ę
zawiesin
ę
do wytarowanej
butelki, pop
ł
ukuj
ą
c mo
ź
dzierz (misk
ę
emaliowan
ą
) pozosta
łą
cz
ęś
ci
ą
fazy
zewn
ę
trznej

opisuje si
ę
preparat

dodaje adnotacje: „Zmiesza
ć
przed u
ż
yciem”
Sporz
ą
dzanie zawiesin
Zawiesiny do u
ż
ytku zewn
ę
trznego
Suspensionesad usumexternum

innym sposobem sporz
ą
dzenia zawiesiny
jest wytr
ą
cenie osadu z roztworu (poprzez
zmian
ę
np. rozpuszczalnika, temperatury,
pH)

pudry p
ł
ynne
4
Zawiesiny do u
ż
ytku wewn
ę
trznego
Suspensionesad usuminternum
(Mixturaeagitandae)
Pó
ł
syntetyczne pochodne celulozy

Kleiki (
Mucilagines
) –roztwory substancji o
du
ż
ej lepko
ś
ci –substancji zwi
ę
kszaj
ą
cych
lepko
ść

Metyloceluloza (MC)
–
metylowy eter celulozy
–
stosuje si
ę
MC o ró
ż
nej lepko
ś
ci (15, 25, 100,
400, 1500 mPax s
–
bia
ł
y proszek nierozpuszczalny w etanolu,
glikolach, gor
ą
cej wodzie i st
ęż
onych roztworach
soli
–
w wodzie p
ę
cznieje
–
stosowane st
ęż
enia 0,5-5%, najcz
ęś
ciej 2%

S
ą
to preparaty nietrwa
ł
e i mog
ą
by
ć
konserwowane
Metyloceluloza (MC) –sporz
ą
dzanie
roztworów wodnych
Metyloceluloza (MC) –sporz
ą
dzanie
roztworów wodnych
1.
MC wsypa
ć
do 1/3 przepisanej ilo
ś
ci wody o
temp. ok. 90°C, wymieszaćtak, aby cały
proszek byłzwilżony, dodaćpozostałąilość
wody oziębionej lub w formie lodu i
wymieszać, pozostawićdo wyklarowania
2.
całąilośćprzepisanej wody podgrzaćdo
wrzenia, rozproszyćMC w wodzie i wstawić
do lodówki, wymieszaćlub wytrząsnąćco
pewien czas (4 h)
1.
zwil
ż
y
ć
MC niewielk
ą
ilo
ś
ci
ą
etanolu lub
glicerolu, a nast
ę
pnie uzupe
ł
ni
ć
ozi
ę
bion
ą
wod
ą
, otrzymany
ż
el nie jest przezroczysty
–
Karboksymetyloceluloza(CMC)
–
Hydroksypropyloceluloza
–
Hydroksypropylometyloceluloza
Polimery naturalne
Guma akacjowa (arabska)
sporz
ą
dzanie roztworów wodnych

Guma akacjowa (arabska)
–
g
ł
ówny sk
ł
adnik to polisacharyd –kwas
arabinowyw postaci soli wapnia, magnezu i
potasu
–
roztwory maj
ą
odczyn kwa
ś
ny
–
rozpuszczalna w wodzie w stosunku 1:2

tworzy w zetkni
ę
ciu z wod
ą
lepkie skupiska
(zwil
ż
enie glicerolem, lub rozcie
ń
czenie
innym proszkiem wyst
ę
puj
ą
cym w recepcie)

roztwory wodne s
ą
najcz
ęś
ciej 33,3% (30-
40%)

do gumy arabskiej dodaje si
ę
równ
ą
ilo
ść
wody oraz równ
ą
ilo
ść
wody wapiennej i
ogrzewa na
ł
a
ź
ni wodnej, po ozi
ę
bieniu
uzupe
ł
nia wod
ą
do okre
ś
lonej masy
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]