ZagroĹĽenia (toksyczne, BHP, P.POŻ - W ZAKŁADZIE
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
BEZPIECZEŃSTWO PRACY 11/2007
mgr IVAN MAKHNIASHVILI
doc.dr hab. ZBIGNIEW MAKLES
Centralny Instytut Ochrony Pracy
– Pañstwowy Instytut Badawczy
Zagro¿enia w podziemnych
parkingach samochodowych
– toksyczne, po¿arowe i wybuchowe
Parkowanie pojazdów samochodowych w du¿ych miastach nastrêcza olbrzymie trudności. Racjonalnym rozwi¹-
zaniem tego problemu s¹ podziemne parkingi wielostanowiskowe, usytuowane w miejscach wzmo¿onego ruchu,
a wiêc w centrach metropolii. W artykule przedstawiono zagro¿enia jakie mog¹ stwarzaæ pojazdy, których miejscem
parkowania s¹ podziemne gara¿e.
Toxic, fire and explosive risk in underground car parks
Road vehicles parking in big cities cause enormous problems. Underground multi-storey car parks situated in congested areas, such
as centres of metropolises, are a reasonable solution to this problem. The article discusses risks vehicles parked in underground
car parks may cause.
Wstêp
Problemem dla lokalnych administrato-
rów i w³adz municypalnych du¿ych aglo-
meracji miejskich s¹ miejsca postojowe dla
pojazdów samochodowych. Liczba środków
indywidualnego przemieszczania siê lud-
ności wzrasta nieustannie i wiele pojazdów
z braku odpowiednich miejsc parkuje na chodni-
kach, jezdniach, uliczkach osiedlowych, podwór-
kach, na trawnikach. Ten sposób parkowania
samochodów jest utrapieniem dla mieszkañców
du¿ych miast, a szczególnie w ich centrach, gdzie
ruch pieszych i zmotoryzowanych czêsto koliduj¹
ze sob¹, prowadz¹c do powa¿nych zak³óceñ
komunikacyjnych oraz zagro¿eñ dla zdrowia
i ¿ycia obywateli. O ile w nowo zbudowanych
„biurowcach” lub na wybranych osiedlach sprawê
tê rozwi¹zuj¹ parkingi odkryte, gara¿e wkom-
ponowane w budowlê lub parkingi podziemne,
to w miejscach o zabudowie zwartej parkowanie
jest prawie niemo¿liwe.
Problem parkowania pojazdów osobo-
wych w wielu krajach zosta³ rozwi¹zany przez
parkingi usytuowane na obrze¿ach miast
i zapewnienie doje¿d¿aj¹cym dogodnego
środka lokomocji do „City” lub przez budowê
parkingów podziemnych w centrach han-
dlowych, budynkach biurowych, teatrach,
pod placami miejskimi, stadionami, ulicami,
w nowo zbudowanych budynkach us³ugowych,
a nawet w budynkach mieszkalnych.
W Polsce parkingi podziemne s¹ na etapie
rozwojowym. W samej tylko Warszawie istnieje
kilkadziesi¹t du¿ych parkingów podziemnych
wielostanowiskowych oraz planowana jest bu-
dowa kilkunastu takich parkingów, m.in. pod
placami: Bankowym, Teatralnym, Konstytucji,
Defilad (PKiN), Powstañców Warszawy, Pi³sud-
skiego, Trzech Krzy¿y, Grzybowskim, pod stadio-
nem Legii. Jednak i one nie rozwi¹¿¹ problemu
gara¿owania w mieście, bowiem dodatkowym
utrudnieniem jest fakt, i¿ w³aściciele parkingów
zamkniêtych i podziemnych zabraniaj¹ lub
wrêcz zakazuj¹ parkowania pojazdów zasilanych
skroplonym lub sprê¿onym gazem (LPG, CNG),
kieruj¹c siê z³udnym przekonaniem, ¿e benzyna
i olej napêdowy nie stwarzaj¹ w tych pomiesz-
czeniach zagro¿eñ toksycznych, po¿arowych
i/lub wybuchowych.
Tabela 1
TOKSYCZNOŚÆ TLENKU WÊGLA
Toxicity of carbon monoxide
Parametr
Wartości, skutki
Próg wyczuwalności zapachu
bez zapachu
Stê¿enia oraz dawki śmiertelne
i toksyczne
LCL
0
(cz³owiek, inhalacja, 5 min) – 5850 [mg/m
3
]
Dzia³anie toksyczne i inne
szkodliwe dzia³anie biologiczne
na ustrój cz³owieka
gaz toksyczny, dusz¹cy, wi¹¿e siê z hemoglobin¹ krwinek i hamuje oddychanie
tkankowe
Drogi wch³aniania
drogi oddechowe
Objawy zatrucia ostrego.
Uwa¿a siê, ¿e wdychanie tlenku
wêgla powoduje (wartości
stê¿eñ orientacyjne):
w stê¿eniach ok. 60-240 mg/m
3
po paru godzinach – ból g³owy
w stê¿eniach ok. 450 mg/m
3
, po 1-2 godz. – ból g³owy, md³ości, wymioty,
os³abienie miêśni, apatia
w stê¿eniach ok. 900-1000 mg/m
3
, po 2 godz. – zapaśæ, utrata
przytomności
w stê¿eniach ok. 1800-2000 mg/m
3
, w ci¹gu 20 min – zapaśæ; ryzyko
zgonu po 2 godz.
w stê¿eniach ok. 4000 mg/m
3
, po 5-10 min – zapaśæ; ryzyko zgonu po 30 min
w stê¿eniach ok. 8000 mg/m
3
, po 1-2 min – zapaśæ; ryzyko zgonu po 10-15 min
w stê¿eniach ok. 15000 mg/m
3
, po 1-3 min – zgon
nieodwracalne uszkodzenie ośrodkowego uk³adu nerwowego
niewydolnośæ wieñcowa i zawa³ u osób ze zmianami w sercu (chorob¹
niedokrwienn¹ serca)
Objawy zatrucia przewlek³ego pocz¹tkowo kompensacyjne zwiêkszenie zawartości hemoglobiny i liczby
erytrocytów, nastêpnie zmniejszenie zdolności wysi³kowej u osób ze zmianami
w naczyniach wieñcowych;
zaburzenia kr¹¿enia wieñcowego i zmiany w EKG;
bóle i zawroty g³owy, zaburzenia pamiêci, zmiany osobowości i zmiany
neurologiczne
Tlenek wêgla jest substancj¹ toksyczn¹, dzia³aj¹c¹ na rozrodczośæ (kat. 1) wg wykazu substancji
niebezpiecznych
Tlenek wêgla nie jest umieszczony w wykazie substancji i preparatów o dzia³aniu rakotwórczym lub mutagennym IARC
10
Nastêpstwem ostrego zatrucia
mo¿e byæ
BEZPIECZEŃSTWO PRACY 11/2007
Budowê parkingów reguluje rozporz¹dze-
nie ministra infrastruktury z dnia 12 kwietnia
2002 roku, w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadaæ budynki i ich usytu-
owanie [1]. Dotyczy ono zarówno gara¿y w do-
mach jednorodzinnych, jak i wielostanowiskowych
gara¿y otwartych lub zamkniêtych sytuowanych
w budynkach i miejscach publicznych, w tym
i gara¿y podziemnych.
Wraz z problemem miejsc postojowych
narasta równie¿ problem ochrony środowiska
naturalnego, a w nim sprawa czystości powietrza
zarówno w obrêbie punktów gara¿owania jak
i w otaczaj¹cej je przestrzeni. Pojazdy silnikowe
s¹ bowiem emitorami szkodliwych, a nawet nie-
bezpiecznych dla zdrowia gazów i py³ów.
Tabela 2
TOKSYCZNOŚÆ BENZYNY I OLEJU NAPÊDOWEGO
Gasoline and petrodiesel toxicity
Parametr
Wartości, skutki
benzyna
olej napêdowy
Stan skupienia
ciecz – para
ciecz – para
Próg wyczuwalności
zapachu [mg/m
3
]
5,4
brak danych
Stê¿enia oraz
dawki śmiertelne
i toksyczne
brak danych
brak danych
Dzia³anie toksyczne
i szkodliwe dzia³anie
biologiczne na ustrój
cz³owieka
substancja toksyczna, dra¿ni¹ca i dzia³aj¹ca
narkotycznie
substancja szkodliwa;
dzia³a toksycznie na p³ód
Drogi wch³aniania
uk³ad oddechowy, skóra, przewód pokar-
mowy
uk³ad oddechowy, skóra, przewód pokar-
mowy
Źród³a energii poruszaj¹ce pojazdy
– zagro¿enia
Źród³em energii poruszaj¹cym pojazdy s¹ pa-
liwa silnikowe otrzymywane g³ównie z przerobu
ropy naftowej, w tym benzyny, olej napêdowy,
gaz p³ynny LPG oraz paliwo kopalne – gaz natu-
ralny w postaci LNG i CNG.
Benzyna
(Petrobenzin, Benzine, Gasoline,
Fuel) jest mieszanin¹ ciek³ych wêglowodorów
parafinowych, olefinowych, naftenowych oraz
aromatycznych otrzymywan¹ g³ównie z ropy
naftowej. Jest bezbarwn¹ ciecz¹, ³atwo lotn¹,
³atwo paln¹. U¿ywana jest jako paliwo do silników
z zap³onem iskrowym, jako ekstrahent lub sk³ad-
nik lakierów. Pary benzyny s¹ ciê¿sze od powietrza
i gromadz¹ siê nad gruntem oraz w jego zag³ê-
bieniach stwarzaj¹c niebezpieczeñstwo wybuchu
mieszaniny paro-powietrznej.
Olej napêdowy
(Petrodiesel) jest paln¹
mieszanin¹ frakcji destylatów ropy naftowej
wrz¹c¹ w temp. 185 – 350
o
C. Stosowany
jest do napêdzania silników spalinowych z zap³o-
nem samoczynnym. Wystêpuje w kilku gatunkach
ró¿ni¹cych siê lepkości¹, temperatur¹ krzepniê-
cia, zawartości¹ siarki. Pary oleju napêdowego
s¹ ciê¿sze od powietrza. Tworz¹ z nim mieszaniny
wybuchowe.
LPG
(Liquefied Petroleum Gas) jest mieszani-
n¹ z³o¿on¹ z wêglowodorów alifatycznych, której
g³ównymi sk³adnikami s¹ propan (>90%) oraz
butan (<10%), daj¹c¹ siê skropliæ, nawanian¹
merkaptanem etylowym. LPG i jego sk³adniki
s¹ gêściejsze od powietrza. W przypadku wy-
cieku gromadz¹ siê nisko przy powierzchni ziemi
i w jej zag³êbieniach, stwarzaj¹c niebezpieczeñ-
stwo zap³onu, a w mieszaninie z powietrzem
– wybuchu.
LNG
(Liquefied Natural Gas) i CNG (Com-
pressed Natural Gas) to paliwo kopalne, które
towarzyszy z³o¿om ropy naftowej lub czêściej
wystêpuje samodzielnie. Znane jest pod nazw¹
– gaz ziemny, a jego g³ównym sk³adnikiem
jest metan (>92,3%). Naturalny gaz w postaci
ciek³ej przydatnej do transportowania (LNG) wy-
maga oziêbienia go do temperatury minus 163
o
C,
co w du¿ym stopniu ogranicza jego zastosowanie
jako paliwo do pojazdów. Natomiast gaz sprê¿ony
(CNG) jest stosowany w pojazdach, lecz musi
Objawy zatrucia
ostrego
w postaci par mo¿e wywo³aæ ³zawienie
oczu, zaczerwienienie spojówek, ból gard³a,
kaszel; w du¿ym stê¿eniu mo¿e wywo³aæ
ból i zawroty g³owy, md³ości, wymioty,
spl¹tanie, pobudzenie lub sennośæ; w na-
stêpstwie ostrego zatrucia mo¿e wyst¹piæ
zapalenie p³uc
w postaci par przy niskich stê¿eniach
mo¿e wywo³aæ podra¿nienie górnych dróg
oddechowych, ból gard³a, kaszel; w du¿ym
stê¿eniu mo¿e wywo³aæ ból i zawroty g³owy,
md³ości, wymioty, spl¹tanie, pobudzenie
lub sennośæ, zaburzenia obwodowego
uk³adu nerwowego, zaburzenia równowagi
i koordynacji ruchu; w nastêpstwie ostrego
zatrucia mo¿e wyst¹piæ zapalenie p³uc
ska¿enie skóry ciek³¹ substancj¹ powoduje
miejscowe, niebolesne zaczerwienienie,
suchośæ skóry; przy du¿ej powierzchni
ska¿enia mog¹ wyst¹piæ objawy zatrucia
inhalacyjnego
ska¿enie skóry ciek³¹ substancj¹ powoduje
miejscowe, niebolesne zaczerwienienie,
pieczenie skóry; przy du¿ej powierzchni
ska¿enia mog¹ wyst¹piæ objawy zatrucia
inhalacyjnego
ska¿enie oczu ciek³¹ substancj¹ mo¿e wy-
wo³aæ ból i ³zawienie oczu, zaczerwienienie
spojówek
ska¿enie oczu ciek³¹ substancj¹ mo¿e wy-
wo³aæ ból i ³zawienie oczu, zaczerwienienie
spojówek
drog¹ pokarmow¹ wywo³uje md³ości,
wymioty, ból brzucha, biegunkê; u osób ze
zmianami w uk³adzie pokarmowym w na-
stêpstwie zatrucia mog¹ wyst¹piæ zaostrzenia
dotychczasowych chorób; w czasie omy³ko-
wego po³kniêcia mo¿e nast¹piæ zach³yśniêcie
z ryzykiem zach³ystowego zapalenia p³uc
drog¹ pokarmow¹ wywo³uje md³ości,
wymioty, ból brzucha, biegunkê; u osób ze
zmianami w uk³adzie pokarmowym w na-
stêpstwie zatrucia mog¹ wyst¹piæ zaostrzenia
dotychczasowych chorób; w czasie omy³ko-
wego po³kniêcia mo¿e nast¹piæ zach³yśniêcie
z ryzykiem zach³ystowego zapalenia p³uc
Objawy zatrucia
przewlek³ego
przewlek³e nara¿enie zawodowe mo¿e po-
wodowaæ bóle g³owy, dra¿liwośæ, upośledze-
nie pamiêci i zmiany w zachowaniu siê oraz
ryzyko wyst¹pienia zmian w obwodowym
uk³adzie nerwowym;
powtarzaj¹cy siê kontakt skóry z benzyn¹
wywo³uje jej wysuszenie i pêkanie, prze-
krwienie i przewlek³y stan zapalny
przewlek³e nara¿enie zawodowe mo¿e po-
wodowaæ bóle g³owy, dra¿liwośæ, upośledze-
nie pamiêci i zmiany w zachowaniu siê oraz
ryzyko wyst¹pienia zmian w obwodowym
uk³adzie nerwowym;
powtarzaj¹cy siê kontakt skóry z olejem
napêdowym wywo³uje rumieñ i przewlek³y
stan zapalny
Dzia³anie
rakotwórcze
substancja nie oceniana pod wzglêdem
dzia³ania rakotwórczego na ludzi przez
IARC
substancja o prawdopodobnym dzia³aniu
rakotwórczym na ludzi
byæ przechowywany w wytrzyma³ych na du¿e
ciśnienia zbiornikach rzêdu 20 – 25 MPa. Gaz
ziemny jest jednym z najbardziej ekologicznych
paliw silnikowych spe³niaj¹cych normy europej-
skie pod wzglêdem sk³adu emitowanych spalin,
ilości wydzielanego dymu i mo¿liwości tworzenia
smogu. W stanie gazowym jest l¿ejszy od powie-
trza, szybko siê ulatnia. Jest palny, a z powietrzem
tworzy mieszaniny wybuchowe [2-6].
Wymienione paliwa nie s¹ obojêtne dla cz³o-
wieka i środowiska naturalnego zarówno pod
postaci¹ swojego naturalnego stanu skupienia,
jak i produktów spalania w silnikach iskrowych
i wysokoprê¿nych. Niew³aściwe wykorzystywanie
paliw stwarza zagro¿enia o charakterze toksycz-
nym, po¿arowym i wybuchowym.
Zagro¿enia toksyczne
W procesie spalania paliw w silnikach samo-
chodowych powstaj¹ – ditlenek i tlenek wêgla
oraz para wodna, tworz¹ siê równie¿ lotne zwi¹z-
ki organiczne (LZO – aldehydy, ketony), wielopier-
ścieniowe wêglowodory aromatyczne (WWA),
cz¹stki sta³e (sadza), a tak¿e tlenki azotu, a przy
zasiarczonych paliwach – tlenki siarki.
Przy określaniu stopnia zagro¿enia we wszyst-
kich typach gara¿y, za czynnik najbardziej
niebezpieczny przyjmuje siê obecnośæ tlenku
wêgla. Wynika to z charakteru jego oddzia³ywania
na ustrój cz³owieka, wyra¿onego m.in. w szybko-
ści i skrytości dzia³ania. Dane o toksyczności tlenku
wêgla i paliw silnikowych zebrano w tabelach
1 – 3 [2-6].
11
 BEZPIECZEŃSTWO PRACY 11/2007
Tabela 3
samochodowych emitowanych na biegu ja³owym
i podczas jazdy, wielkości stê¿enia tlenku wêgla
w zasysanym „czystym” powietrzu, a tak¿e dane
o liczbie gara¿owanych pojazdów, ich czêstotliwości
przemieszczania siê, czasie jazdy i prêdkości, czasie
manewrowania pojazdem w gara¿u itp. Nie wdaj¹c
siê w zawi³ości zwi¹zane z wyliczaniem ilości powie-
trza niezbêdnego do wentylacji, szacowana ilośæ
powietrza dla gara¿y wielostanowiskowych (np. dla
400 pojazdów), waha siê w granicach kilkunastu
tysiêcy metrów sześciennych na godzinê.
Gêstośæ tlenku wêgla jest zbli¿ona do gêstości
powietrza co powoduje, ¿e spaliny w gara-
¿u równomiernie wype³niaj¹ jego przestrzeñ.
Gêstości par benzyny, oleju napêdowego
i LPG s¹ wiêksze od gêstości powietrza, st¹d utrzy-
muj¹ siê one na poziomie gruntu, wype³niaj¹ te¿
wszelkie nierówności i zag³êbienia. Instalowanie
w gara¿u studzienek rewizyjnych, urz¹dzeñ i prze-
wodów gazowych oraz umieszczanie otworów
od palenisk lub otworów rewizyjnych przeznaczo-
nych do czyszczenia kana³ów dymowych, spalino-
wych i wentylacyjnych, jest w świetle cytowanego
rozporz¹dzenia zabronione [8]. Jest to wa¿ny
sygna³ dla projektantów instalacji wentylacyjnych
i oddymiaj¹cych, z którego wynika, ¿e w gara¿ach
nale¿y instalowaæ detektory CO, które powinny
byæ umieszczone na wysokości ok.1,5 – 1,8 m
od posadzki, a ich zadzia³anie ustawione na w³¹-
czenie systemu wentylacji i alarmu świetlnego
po przekroczeniu najwy¿szego dopuszczalnego
stê¿enia (NDS, NDSCh) tego gazu, natomiast
detektory LPG powinny byæ umieszczone poni¿ej
tych wysokości w pobli¿u posadzki. Urz¹dzenia
wentylacyjne nale¿y zatem montowaæ u stropu
oraz na ni¿szych poziomach uwzglêdniaj¹cych
realne zagro¿enia wybuchem [9].
TOKSYCZNOŚC LPG, LNG I CNG
LPG, LNG and CNG toxicity
Parametr
Wartości, skutki
LPG
LNG, CNG
Stan skupienia
ciecz – pary
gaz
Próg wyczuwalności
zapachu [mg/m
3
]
propan
– 9022 – 36088
butan
– 6340
bezwonny
Stê¿enia oraz dawki
śmiertelne
i toksyczne
propan
– brak danych;
butan
– LC
50
(szczur, inhalacja) – 658000
mg/m
3
(4 h)
brak danych
Dzia³anie toksyczne
i inne szkodliwe
dzia³anie biologiczne
na ustrój cz³owieka
propan
– gaz dusz¹cy fizycznie wskutek
zmniejszenia ciśnienia parcjalnego tlenu
w powietrzu;
butan
– substancja s³abo
dra¿ni¹ca, o umiarkowanym wp³ywie de-
presyjnym na ośrodkowy uk³ad nerwowy
gaz dusz¹cy fizycznie wskutek zmniejszenia
ciśnienia parcjalnego tlenu w powietrzu
Drogi wch³aniania
drogi oddechowe
drogi oddechowe
Objawy zatrucia
ostrego
propan
– w stê¿eniu 19642 mg/m
3
tj. 10%
obj., mo¿e w ci¹gu paru minut wywo³aæ
zawroty g³owy; w du¿ym stê¿eniu wsku-
tek niedoboru tlenu wywo³uje uczucie
zmêczenia, ból i zawroty g³owy, zaburzenia
orientacji, dusznośæ, przyspieszenie odde-
chu, czynności serca, utratê przytomności,
drgawki, zatrzymanie akcji serca, śmieræ.
butan
– mo¿e wywo³aæ ³zawienie oczu, ka-
szel; w stê¿eniach przekraczaj¹cych najwy¿-
sze dopuszczalne wartości mo¿e wyst¹piæ
ból, zawroty g³owy, dusznośæ, zaburzenia
oddechowe, pobudzenie psychoruchowe,
nastêpnie sennośæ; objawy ustêpuj¹ szybko
po przerwaniu nara¿enia; oblanie lub ska¿e-
nie skóry skroplonym gazem mo¿e wywo³aæ
jej zaczerwienienie i odmro¿enie; ska¿enie
oczu skroplonym gazem mo¿e wywo³aæ
ostry stan zapalny
substancja w ma³ym stê¿eniu powoduje
przyspieszenie czynności serca, oddechu,
ból g³owy, zaburzenia orientacji; w du¿ych
stê¿eniach wywo³uje nudności, wymioty,
sennośæ, utratê przytomności, drgawki z ry-
zykiem zgonu; ska¿enie oczu skroplonym
gazem mo¿e wywo³aæ ostry stan zapalny
Objawy zatrucia
przewlek³ego
wdychany mo¿e wywo³aæ zaburzenia
neuropsychiczne
brak danych
Dzia³anie
rakotwórcze
substancja nie oceniana pod wzglêdem dzia-
³ania rakotwórczego na ludzi przez IARC
substancja nie oceniana pod wzglêdem dzia-
³ania rakotwórczego na ludzi przez IARC
Przepisy w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego
oraz środowiska naturalnego [6-8] spowodowa³y,
¿e do obrotu wprowadzono czystsze paliwa,
wysokooktanowe, bez dodatku tetraetyloo³owiu,
a pojazdy wyposa¿ono w katalizatory dopalaj¹ce
spaliny. Skutkowa³o to obni¿eniem stê¿eñ emitowa-
nych w spalinach pojazdów substancji szkodliwych
– tlenku wêgla, tlenków azotu i tlenków siarki.
W przypadku tlenku wêgla jego stê¿enie spad³o
od wartości >5% obj. do wartości < 0,3% obj.
nabiera znaczenia, gdy¿ liczba aut z instalacjami
na skroplony gaz przekroczy³a ju¿ 17% ogólnej
liczby 12 mln u¿ytkowanych samochodów.
Charakterystycznymi parametrami
zapal-
ności
paliw silnikowych i powstaj¹cego tlenku
wêgla s¹:
–
temperatura zap³onu –
najni¿sza tem-
peratura, w której stê¿enie par nad ciecz¹
jest wystarczaj¹ce do wytworzenia z powietrzem
mieszaniny zapalaj¹cej siê po raz pierwszy przy
zbli¿eniu p³omyka probierczego
– samozap³onu
–
najni¿sza temperatura
do której nale¿y ogrzaæ cia³o palne, aby zapali³o
siê samorzutnie w obecności powietrza przy
ciśnieniu 1013 hPa,
a parametrami
wybuchowości:
–
dolna i górna granica wybuchowości
ich mieszanin z powietrzem –
minimalne
i maksymalne stê¿enie paliwa w mieszaninie
z powietrzem, przy którym zap³on pod wp³ywem
czynnika inicjuj¹cego jest jeszcze mo¿liwy (mie-
szanka wybucha), wyra¿one w procentach obj.
Obliczenia niezbêdnych ilości powietrza prze-
wietrzaj¹cego zapewniaj¹cego bezpieczeñstwo
po¿arowe i wybuchowe w zamkniêtych gara¿ach
wielostanowiskowych jest k³opotliwe, bowiem wy-
maga znajomości wielu parametrów wyjściowych,
takich jak dopuszczalne stê¿enia tlenku wêgla we-
wn¹trz gara¿y, zawartości tego gazu w spalinach
Zabezpieczenia przed zatruciem,
po¿arem i wybuchem
Tradycyjne urz¹dzenia oparte na kana³owym
wentylowaniu pomieszczeñ coraz czêściej s¹ wy-
pierane przez nowoczesne systemy wentylacji
wykorzystuj¹ce konstrukcje oparte na wentylato-
rach strumieniowych lub cyklonowych. Maj¹ one
wiele zalet, spośród których najwa¿niejsze to:
•
wysoka wydajnośæ wymiany objêtościowej
powietrza
•
wentylacja przez strumieñ powietrza po-
siadaj¹cy du¿¹ prêdkośæ przy zaplanowanym
rozk³adzie przestrzennym
•
zwiêkszenie bezpieczeñstwa przeciwpo-
¿arowego w efekcie pracy wynikaj¹cej z zasady
ich dzia³ania pozwalaj¹cej na usuwaniu toksycznej
i zadymionej atmosfery w sposób, który zapew-
nia widzialnośæ w gara¿u i zapobiega zjawisku
pe³nego zadymienia, charakterystycznego dla
systemów kana³owego oddymiania
•
zwiêkszenie bezpieczeñstwa przeciwwy-
buchowego przez zintensyfikowanie wymiany
powietrza
•
zmniejszenie wydatków inwestycyjnych
o kilkadziesi¹t procent w stosunku do systemu
kana³owego
•
skrócenia czasu uruchamiania ze wzglêdu
na prostotê monta¿u
Zagro¿enia po¿arowe i wybuchowe
Bezpieczeñstwo przeciwpo¿arowe budynków
i innych obiektów, w tym tak¿e gara¿y podziem-
nych reguluje rozporz¹dzenie ministra spraw
wewnêtrznych i administracji z dnia 21 kwietnia
2006 r.
w sprawie ochrony przeciwpo¿arowej bu-
dynków, innych obiektów budowlanych i terenów
[8], z którego wynika, ¿e w gara¿ach o wiêkszej
liczbie stanowisk ni¿ 10 wymagana jest wentyla-
cja mechaniczna z automatycznie regulowanym
przewietrzaniem, zapewniaj¹ca utrzymanie
jakości powietrza na poziomie dopuszczalnych
stê¿eñ zanieczyszczeñ na stanowiskach pracy.
W polskim prawie brakuje przepisów reguluj¹cych
zagadnienia parkowania w gara¿ach samochodów,
których silniki zasilane s¹ LPG lub CNG. Problem ten
12
 BEZPIECZEŃSTWO PRACY 11/2007
•
umo¿liwienia projektowania estetycznych
i przestronnych gara¿y bez sieci kana³ów wen-
tylacyjnych i potrzeby krzy¿owania z innymi
instalacjami.
Dziêki wentylatorom strumieniowym i cyklo-
nowym indukowany jest ruch powietrza, który
kieruje opary paliw silnikowych, spaliny, a w przy-
padku po¿aru dym – do wentylatora ss¹cego.
Powoduje to, ¿e w gara¿u nie wystêpuj¹ strefy
zastoju, co umo¿liwia szybkie zlokalizowanie
po¿aru, ewakuacjê ludzi oraz wygodny dostêp
ratownikom i stra¿y po¿arnej.
Elementami nowoczesnej wentylacji gara¿y
podziemnych s¹:
•
czujniki temperatury
•
czujniki dymu
•
detektory tlenku wêgla, LPG i CNG
•
uk³ady alarmowe sygnalizacji akustycznej
i optycznej
•
system wykrywania i sygnalizacji po¿a-
rowej
•
wentylatory strumieniowe, cyklonowe
i oddymiania.
Wielkośæ wymiany powinna wynosiæ od 6
do 12 m
3
powietrza na godzinê i 1 m
2
powierzchni
u¿ytkowej w zale¿ności od wielkości parkingu.
Wentylacja mechaniczna musi posiadaæ zainsta-
lowane co najmniej dwa jednakowe wentylatory,
które podczas jednoczesnej pracy osi¹gaj¹ wyma-
gany przep³yw. Ka¿dy z tych wentylatorów musi
mieæ niezale¿ny uk³ad zasilania, aby w przypadku
awarii wentylatora funkcjonuj¹cego uk³ad
sterowania automatycznie za³¹cza³ wentylator
dy¿urny. W przypadku po¿aru, wentylatory
przechodz¹ na system pracy o maksymalnej
wydajności. Systemy wentylacji strumieniowej
w Polsce s¹ projektowane i instalowane w gara-
¿ach podziemnych przez wiele firm.
Wydajnośæ systemów wentylacji strumieniowej
siêgaj¹ca od kilkuset do kilkunastu tysiêcy metrów
powietrza na godzinê daje gwarancjê utrzymania
atmosfery bezpiecznej w odniesieniu do wszelkich
gazów i par substancji niebezpiecznych.
W³aściwe przewietrzanie gara¿y zamkniêtych
zespo³ami wentylatorów strumieniowych zapew-
nia tak¿e w³aścicielom pojazdów bezpieczeñstwo
przeciwwybuchowe, w wyniku usuniêcia lub roz-
rzedzenia gazów i par paliw do wartości poni¿ej
dolnej granicy wybuchowości.
buchowej, a tak¿e z urz¹dzeñ przewietrzaj¹cych
gara¿e w postaci wentylatorów strumieniowych,
cyklonowych i oddymiania.
PIŚMIENNICTWO
[1] Rozporz¹dzenie Ministra Infrastruktury z dnia
12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadaæ budynki i ich usytuowanie.
(DzU nr 75, poz. 690 z późn. zm.)
[2]
Czynniki szkodliwe w środowisku pracy. Wartości
dopuszczalne
. CIOP-PIB, Warszawa 2005
[3]
Karty charakterystyk substancji niebezpiecznych,
wersja elektroniczna 6.0. CIOP-PIB 2006
[4]
Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej.
Propan techniczny
. Shell Gas Polska Sp. z o.o. 2006
[5]
Karta charakterystyk preparatu. Benzyna bez-
o³owiowa
V-power racing. Shell Polska Sp. z o.o. 2004
[6] MSDS Sinclair. Gasoline. Sinclair Oil Corporation.
USA. 2005
[7] Rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki Spo³ecznej
z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwy¿szych do-
puszczalnych stê¿eñ i natê¿eñ czynników szkodliwych
dla zdrowia w środowisku pracy (DzU nr 217, poz. 1833;
zm. DzU z 2005 r. nr 212, poz. 1769)
[8] Rozporz¹dzenie Ministra Spraw Wewnêtrznych
i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie
ochrony przeciwpo¿arowej budynków, innych obiektów
budowlanych i terenów (DzU nr 80, poz. 563)
[9] PN-EN 13980:2004.
Przestrzenie zagro¿one
wybuchem
Podsumowanie
Zagro¿enia toksyczne, po¿arowe i wybuchowe
w podziemnych parkingach samochodowych
mo¿na skutecznie eliminowaæ przez respektowanie
obowi¹zuj¹cych przepisów bezpieczeñstwa oraz
stosowanie odpowiednich urz¹dzeñ technicznych
tworz¹cych systemy przeciwdzia³aj¹ce zagro¿e-
niom powodowanym przez toksyczne gazy i pary
oraz tworz¹ce siê z powietrzem mieszaniny palno-
-wybuchowe. Nowoczesne systemy bezpieczeñ-
stwa sk³adaj¹ siê z czujników temperatury, dymu,
detektorów gazów i par toksycznych oraz palnych,
uk³adów ostrzegania i sygnalizacji po¿arowej i wy-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]