Zagrożenia czynnikami biologicznymi w miejscu pracy, BHP, materiały PIP-u
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Izabela Waga
Zagrożenia
czynnikami
biologicznymi
w miejscu pracy
Warszawa 2009
Projekt okładki
DOROTA ZAJĄC
Opracowanie redakcyjne
IZABELLA SKRZECZ
Opracowanie typograficzne i łamanie
BARBARA CHAREWICZ
Copyright © Główny Inspektorat Pracy 2009
PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY
GŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY
WARSZAWA 2009
I.
Szkodliwe czynniki biologiczne –
informacje ogólne
Wprowadzenie
Prace narażające pracowników na działanie czynników biologicznych występują
na całym świecie i dotyczą każdego społeczeństwa. Szacuje się, że w skali całego
globu, co najmniej kilkaset milionów ludzi narażonych jest w procesie pracy
na działanie tych czynników, a w bardzo wielu środowiskach pracy są one głów-
nym zagrożeniem. Stanowią więc bardzo ważny problem medycyny pracy i zdro-
wia publicznego.
Nowoczesne rozwiązania problemu narażenia zawodowego na czynniki bio-
logiczne wymagają interdyscyplinarnego podejścia, udziału wielu środowisk i zmia-
ny orientacji działań z naprawczych na zapobiegawcze. Dotąd narażenie zawodowe
na czynniki biologiczne kojarzone było przede wszystkim z placówkami służby zdro-
wia. Pracownicy pozostałych branż, zatrudnieni w warunkach narażenia na działa-
nie czynników biologicznych, pozostawali poza strefą działań służb zajmujących się
nadzorem nad środowiskiem pracy i ochroną zdrowia pracujących. Ochrona pra-
cowników we wszystkich obszarach zatrudnienia, w których występuje kontakt
z tymi czynnikami, wymaga uwzględnienia tej problematyki w codziennej prakty-
ce działania służby bezpieczeństwa i higieny pracy.
W Polsce zagadnienia te od 26 maja 2005 r. jednoznacznie reguluje rozpo-
rządzenie Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynni-
ków biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia
pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.
Wprowadza ono wszystkie zalecenia zawarte w unijnej dyrektywie 2000/54/WE
w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na dzia-
łanie czynników biologicznych w miejscu pracy i przystosowuje jej przepisy do pol-
skich warunków. Reguluje kwestie ochrony pracowników podczas wykonywania
czynności, w trakcie których występuje narażenie na czynniki biologiczne, a także
3
przywołuje m.in. wykaz prac narażających pracowników na działanie czynników
biologicznych, wśród których wymieniono pracę w jednostkach ochrony zdrowia.
1. Definicja
Zgodnie z rozporządzeniem szkodliwe czynniki biologiczne to:
jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału
genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie,
hodowle komórkowe,
pasożyty wewnętrzne człowieka, które mogą być przyczyną:
– zakażenia,
– alergii,
– zatrucia.
2. Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych
Podstawą klasyfikacji czynników biologicznych jest ich wpływ na zdrowie pra-
cowników.
W zależności od właściwości zakaźnych czynniki biologiczne zostały zaklasy-
fikowane do 4 grup zagrożeń. Kryteriami klasyfikacji czynników do poszczegól-
nych grup są:
zdolność wywoływania choroby u człowieka i ciężkość jej przebiegu,
możliwość rozprzestrzeniania się choroby w populacji,
możliwość zastosowania skutecznej profilaktyki i leczenia.
2.1 Grupa zagrożenia 1
Grupa 1 zagrożenia obejmuje czynniki, które niekiedy wywołują choroby u lu-
dzi, ale wywołanie jest mało prawdopodobne. Czynniki zaliczane do tej grupy
praktycznie nie stanowią zagrożenia dla pracowników, dlatego nie zostały zamiesz-
czone w wykazie szkodliwych czynników biologicznych.
W przypadku pracy z czynnikami należącymi do 1 grupy zagrożenia, prze-
strzeganie ogólnych zasad higieny określonych w obowiązujących przepisach jest
4
drobnoustroje komórkowe, w tym zmodyfikowane genetycznie,
wystarczającym warunkiem eliminującym narażenie lub ograniczającym stopień
tego narażenia.
Do grupy 1 zagrożenia zalicza się:
– osłabione szczepy bakterii stosowane do produkcji szczepionek oraz osła-
bione szczepionki żywe, które w wysokim stopniu utraciły swą patogen-
ność (z wyłączeniem badań naukowych nad szczepionkami i ich
opracowywania),
– szczepy bakterii przeznaczone do celów laboratoryjnych oraz szczepy wy-
korzystywane w celach produkcyjnych, np. do produkcji enzymów stoso-
wanych w środkach piorących,
–drożdże stosowane w celach produkcyjnych (np. Saccharomyces cerevisiae
do produkcji wyrobów piekarniczych),
– czynniki biologiczne o działaniu uczulającym, przede wszystkim grzyby ple-
śniowe niektóre gatunki z rodzaju Aspergillus (np. Aspergillus niger) lub
Penicillium (np. Penicillium camembertii).
2.2 Grupa zagrożenia 2
Grupa 2 zagrożenia obejmuje czynniki, które mogą wywoływać choroby u lu-
dzi, mogą być niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w po-
pulacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją skuteczne metody
profilaktyki lub leczenia. Do tej grupy należą, m.in.:
Bakterie:
– Staphylococcus aureus(gronkowiec złocisty), wywołuje zakażenia układo-
we i skóry,
– Salmonella typhimurium, wywołuje ostry nieżyt żołądka i jelit z wymiota-
mi i biegunką,
– Clostridium tetani(laseczka tężca), wywołuje tężec.
Grzyby:
– Aspergillus fumigatus (kropidlak popielaty), wywołuje grzybice narządo-
we, alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, astmę, alergiczny nieżyt
nosa,
– Microsporum spp, wywołuje grzybicę skóry, włosów, paznokci,
– Candida albicans(bielnik biały), wywołuje grzybice skóry i błon śluzowych.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]