Zalacznik do raportu Zespolu Ekspertow, doradztwo zawodowe
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
“Opracowanie bilansu kwalifikacji i kompetencji dostępnych na rynku pracy w Polsce oraz
modelu Krajowych Ram Kwalifikacji (KRK)”
(“Stocktaking of competences and qualifications for the Polish labour market and the
development of the National Qualifications Framework model”)
Załącznik 2
do raportu pt:
„Od Europejskich do Polskich Ram Kwalifikacji.
Model Polskich Ram Kwalifikacji”
MODEL POLSKICH RAM KWALIFIKACJI
wraz z tabelą główną deskryptorów poziomów efektów uczenia się
Przedstawione opracowanie stanowi materiał uzupełniający do raportu i dlatego te części
opisu modelu PRK, które znalazły się w tekście raportu zostały przedstawione w formie
skróconej i oznaczone odsyłaczami do odpowiednich stron raportu
1
Wprowadzenie
W przygotowanej w końcu 2009 r. wstępnej propozycji modelu Polskich Ram Kwalifikacji
wykorzystano wcześniejsze polskie dokonania:
•
opracowanie krajowych standardów kwalifikacji zawodowych (2006 – 2007)
,
•
przygotowanie założeń krajowych ram kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego (2006 –
2008)
,
•
opracowanie i wprowadzenie nowych podstaw programowych kształcenia ogólnego
(2008)
.
Zaproponowany przez Zespół Ekspertów wstępny projekt Polskich Ram Kwalifikacji
uwzględnia następujące przesłanki:
•
Ogólne założenia i zasady budowania ram kwalifikacji ustalone w oficjalnych
dokumentach Unii Europejskiej.
•
Ustalenia, wnioski i rekomendacje przedstawiane przez złożoną z ekspertów
międzynarodową Grupę Doradczą, którą utworzono w Unii Europejskiej w celu
bieżącego monitorowania i ukierunkowania prac nad wdrażaniem europejskich i
krajowych ram kwalifikacji w krajach członkowskich.
•
Wnioski wynikające z wystąpień i dyskusji ekspertów na konferencjach i spotkaniach
międzynarodowych oraz z opublikowanych materiałów poświęconych tej
problematyce, w tym w szczególności z prezentacji doświadczeń różnych krajów w
zakresie budowania krajowych ram kwalifikacji.
•
Cele wprowadzenia Polskich Ram Kwalifikacji wypracowane przez zespół ekspertów
MEN.
W toku prac zespołu ekspertów cele
wprowadzenia PRK zostały sformułowane następująco:
1.
Ułatwienie przejścia polskiej edukacji do systemu opartego na efektach uczenia się.
2.
Stworzenie systemu dogodnego dla realizacji strategii uczenia się przez całe życie,
3.
Uelastycznienie systemu edukacji
4.
Zapewnienie większej integracji trzech sektorów edukacji
5.
Stworzenie warunków do uznawania zagranicą kwalifikacji nadawanych w Polsce
6.
Zrealizowanie podjętych przez Polskę zobowiązań,
W świetle tak zdefiniowanych celów proponowany model krajowych ram kwalifikacji należy
traktować nie tylko jako uporządkowaną, opisaną przy pomocy deskryptorów charakterystykę
ustalonej liczby poziomów kwalifikacji, ale także szerzej, jako przyszłościową koncepcję
polskiego systemu, nie tylko edukacji, ale raczej uczenia się przez całe życie. System ten
pozostając autonomiczny, równocześnie będzie spójny z rozwiązaniami europejskimi w tej
dziedzinie.
1
por. „Krajowe Standardy Kwalifikacji Zawodowych – Rozwój i Współpraca” red. H. Bednarczyk, I. Woźniak,
S. M. Kwiatkowski, wyd. MPiPS Warszawa 2007.
2
propozycja opracowana przez Grupę Roboczą ds. Krajowej Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego –
złożona w MNiSzW.
3
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.(Dz. U. z 2009 r. Nr 4
poz. 17)
4
w tym gremium Polskę reprezentuje prof. Ewa Chmielecka.
5
raport str.17
2
      Elementy składowe modelu Polskich Ram Kwalifikacji.
Przyjmuje się założenie, że docelowo w polskim systemie kwalifikacji będzie się wyróżniać
kwalifikacje „pełne” oraz zakresowo od nich węższe kwalifikacje „cząstkowe”
. Uzyskanie
pełnej kwalifikacji będzie umożliwiało ubieganie się o kwalifikację na wyższym poziomie
(pełną). Nabycie kwalifikacji „cząstkowej” na danym poziomie nie będzie dawać podstawy
do ubiegania się o pełną kwalifikację wyższego poziomu.
Każda pełna kwalifikacja będzie miała określoną minimalną „objętość” (rozmiar, ilość, zakres
efektów uczenia się, które się na nią składają)
. „Objętość” kwalifikacji określana będzie przy
pomocy punktów ECTS, ECVET, o których sporo już wiadomo oraz punktów SATO, które
są propozycją zupełnie nową, stanowiącą efekt prac prowadzonych w ramach tego projektu..
Trzeba podkreślić, że idea wprowadzenia punktów SATO ma charakter bardzo wstępny i
wymaga szerokiej dyskusji w gronach specjalistów z różnych dziedzin.
W proponowanym modelu Polskich Ram Kwalifikacji efektom uczenia się w ramach
kształcenia ogólnego
odpowiadającym kwalifikacjom
na poziomach 1 – 4 przypisuje się
punkty SATO, natomiast efektom uczenia się odpowiadającym kwalifikacjom na poziomach
5 – 7 przypisuje się punkty ECTS. Efektom uczenia się, które mają charakter zawodowy,
dodatkowo przypisuje się też punkty ECVET. W ramach tego modelu kwalifikację
uzyskaną
przez uczącego się będzie się uważać za kwalifikację o charakterze zawodowym, jeżeli
stosunek liczby uzyskanych punktów ECVET do liczby punktów SATO lub ECTS będzie
wyrażony ułamkiem większym niż ½.
Do budowy zaproponowanego modelu użyte zostały następujące główne kategorie opisowe
:
1.
Poziom kwalifikacji.
2.
Deskryptory definiujące poziomy europejskich ram kwalifikacji
.
3.
Deskryptory efektów uczenia się właściwe dla poszczególnych poziomów, odnoszące
się do wszystkich rodzajów (sektorów) edukacji
4.
Deskryptory efektów uczenia się właściwe dla poszczególnych poziomów,
odnoszące
się do edukacji ogólnej.
5.
Deskryptory efektów uczenia się
,
właściwe dla poszczególnych poziomów,
odnoszące się do edukacji zawodowej (kształcenia i szkoleń
6.
Deskryptory efektów uczenia się właściwe dla poszczególnych poziomów odnoszące
się do edukacji na poziomie wyższym.
7.
Deskryptory efektów uczenia się w odniesieniu do kwalifikacji uzyskanych w ramach
edukacji ogólnej odpowiadających kwalifikacjom na poziomach 1- 4.
8.
Deskryptory efektów uczenia się w odniesieniu do kwalifikacji zawodowych (pełnych
i cząstkowych) odpowiadających kwalifikacjom na poziomach 1 – 7
9.
Deskryptory efektów uczenia się w odniesieniu do kwalifikacji uzyskiwanych w
ramach edukacji wyższej odpowiadających kwalifikacjom na poziomach 5 – 7.
6
raport str. 17
7
raport str.17
8
w szkole lub uczenia się poza formalnym systemem edukacji.
9
raport str. 18
10
przedstawione w załączniku II do Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w
sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie.
3
      Podstawowe zakresy efektów uczenia się i główne kategorie ważne dla ich charakterystyki.
Poziomy krajowych ram kwalifikacji
opisywać się będzie przy pomocy trzech grup
deskryptorów
. Dotyczyć one mają wiedzy, umiejętności oraz postaw
, przez które rozumie
się stałą gotowość do podejmowania obowiązków i odpowiedzialności, które wiążą się z
posiadaniem danej kwalifikacji.
Należy jednak wyraźnie zastrzec, że wyodrębnione dla PRK główne zakresy efektów uczenia
się (wiedza, umiejętności, postawy) nie mogą być traktowane jako rozłączne. Bo w
deskryptorach odnoszących się do wskazanych wyżej zakresów opisanych jako „wiedza”,
zawsze będzie występował komponent „umiejętności”, a w zakresach opisanych jako
„umiejętność” zawsze będą jakieś elementy „wiedzy”. Wiedza i umiejętności zawsze będą też
stanowić ważny składnik „postaw”.
Zgodnie z przyjętą w ramach kwalifikacji zasadą, na każdym z kolejnych poziomów
kwalifikacji, efekty uczenia się różnią się od efektów wymaganych na poprzednich (niższych)
poziomach kwalifikacji. Różnice te są istotne i dotyczą ilości i charakteru zdobytej wiedzy,
stopnia złożoności/skomplikowania wymaganych umiejętności, oraz poziomu samodzielności
i zdolności do podjęcia odpowiedzialności za swoją pracę/działanie/naukę, a także za pracę i
działanie innych.
We wstępnym projekcie Polskich Ram Kwalifikacji w odniesieniu do każdego z trzech
głównych zakresów opisu poziomów kwalifikacji zdobywanych w ramach edukacji ogólnej
wyróżniono odpowiednie dla nich kategorie kluczowe:
o
Wiedza – zakres wiadomości, głębia rozumienia.
o
Umiejętności – komunikacja, rozwiązywanie problemów, zastosowanie wiedzy w
praktyce.
o
Postawy - tożsamość, współpraca, odpowiedzialność
.
Deskryptory poziomów kwalifikacji zdobywanych w ramach edukacji ogólnej wskazują na
progresję osiągnięć uczącego się w konkretnie określonych zakresach
W charakterystyce efektów uczenia się w edukacji zawodowej progresja efektów dotyczy
przede wszystkim następujących kategorii:
o
Stopień skomplikowania zadań zawodowych;
o
Samodzielność w pracy zawodowej;.
o
Gotowość (intelektualna, emocjonalna i moralna) do podjęcia odpowiedzialności w
pracy zawodowej
Za podstawę charakterystyki deskryptorów poziomów w edukacji wyższej przyjęto postęp:
o
w opanowywaniu dziedziny wiedzy,
o
w głębokości rozumienia jej problemów,
11
raport str. 19
12
w europejskich ramach trzecia grupa deskryptorów określona została jako „kompetencje” a w innym miejscu
jako „inne kompetencje” (
other competences
)
13
kategoria kluczowa „odpowiedzialność” jest tu rozumiana także w sensie „samodzielność”, ponieważ w
rzeczywistości zawsze są to kategorie ściśle ze sobą powiązane.
14
raport str. 20
4
     o
w wyrafinowaniu umiejętności praktycznych,
o
w kreatywności i samodzielności działania,
o
w rozpoznawaniu i ocenie ważnych kwestii etycznych, społecznych i zawodowych
oraz poczuciu odpowiedzialności za nie.
Tabela główna i tabele szczegółowe
Wymienione powyżej rodzaje deskryptorów będą przedstawione w formie tabel, które
zbudowane będą z właściwie zestawionych fragmentów jednej wielkiej „wirtualnej” tabeli,
którą będzie można czytać i „w poziomie” i „w pionie”. Jądrem tej wielkiej „wirtualnej”
tabeli będzie tabela główna, w której zapisy umieszczone „w poziomie” przedstawiać będą
zestawione obok siebie elementy charakterystyki danego poziomu kwalifikacji – najpierw
wyróżnione kursywą deskryptory Europejskich Ram Kwalifikacji (ERK), potem deskryptory
poziomów uniwersalne, deskryptory poziomów odnoszące się do właściwego sektora
edukacji (ogólnej, lub wyższej i poniżej zawodowej). W tabelach dotyczących wybranych
kwalifikacji (tabelach szczegółowych) zawarte będą odpowiednio zestawione fragmenty
tabeli głównej, a na ich tle deskryptory efektów uczenia się oraz standardowe wymagania
odnoszące się do danych kwalifikacji.
5
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]