zalacznik nr 7 - material informacyjny, BHP 2, Instruktor nauki zawodu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Załącznik nr 7
Departament Rynku Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej
MATERIAŁ INFORMACYJNY
KONCEPCJA SZKOLEŃ OPARTYCH NA
MODUŁACH UMIEJĘTNOŚCI ZAWODOWYCH
Słownik pojęć
Struktura dokumentacji programowej
Wzory dokumentów programu szkolenia modułowego
Materiał przygotowany na podstawie opracowania:
PORADNIK METODYCZNY DLA AUTORÓW MODUŁOWYCH PROGRAMÓW
SZKOLENIA ZAWODOWEGO pod redakcją Krzysztofa Symeli
wykonanego w ramach projektu Phare 2000
Krajowy system szkolenia zawodowego
,
MGiP, Warszawa, 2004
Warszawa, wrzesień 2006
1
1. SŁOWNIK POJĘĆ
Przedstawiony system pojęć i terminów ma służyć właściwej komunikacji osób
projektujących i/ lub realizujących modułowe programy szkolenia zawodowego, oparte na
koncepcji Modułów Umiejętności Zawodowych, opracowanych przez Międzynarodową
Organizację Pracy.
Wyodrębniono trzy grupy problemowe pojęć:
1)
Pojęcia i terminy specyficzne dla koncepcji szkoleń opartych na Modułach
Umiejętności Zawodowych (ang. MES) Międzynarodowej Organizacji Pracy
.
Zamieszczony zestaw opisuje tylko te, które znalazły zastosowanie w polskiej adaptacji
koncepcji MOP, w ramach prac nad przygotowaniem modułowych programów szkolenia
zawodowego w projektach realizowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
(w tym w projekcie PHARE 2000 „Krajowy system szkolenia zawodowego”).
2)
Pojęcia i terminy dotyczące analizy pracy
. Zamieszczony zestaw pojęć odnosi się do
zawodu i jego analizy, jak również określania potrzeb szkoleniowych.
3)
Pojęcia i terminy dotyczące modelu dokumentacji programowej szkoleń
modułowych
. Zamieszczony zestaw używany jest do opisu struktury dokumentów
modułowego programu szkolenia zawodowego oraz do oceny jego jakości.
Pojęcia i terminy specyficzne dla koncepcji MES
Koncepcja MES
Opracowane przez Międzynarodową Organizację Pracy całościowe podejście do szkoleń na
potrzeby zatrudnienia, określające procedury, formularze i tabele do przeprowadzenia analizy
zadań i umiejętności, a następnie do opracowania, realizacji i oceny programu szkoleniowego
opartego na modułach umiejętności zawodowych (Modules of Employable Skills – MES).
Koncepcja zakłada możliwość elastycznego budowania struktury programu szkolenia, na którą
składają się - dobierane w zależności od potrzeb - zestawy zadań zawodowych pozwalających
nabyć umiejętności przydatne w pracy. Integralną częścią programu są materiały szkoleniowe
zawarte w pakietach dydaktycznych.
Moduł Umiejętności Zawodowych
(Module of Employable Skills – MES)
Szczegółowy opis (specyfikacja) pracy (job specification) przedstawiony w formie zbioru
jednostek modułowych. Określa, w kategoriach jednostek modułowych, czynności
wykonywane w ramach danego zakresu pracy (często odpowiada specjalności lub specjalizacji
zawodowej).
Jednostka modułowa
(Modular Unit)
Logiczny i możliwy do przyjęcia wycinek pracy (job) w ramach zawodu (occupation) lub
zakresu pracy (field of work) o jasno określonym rozpoczęciu i zakończeniu, zwykle nie
poddawany dalszym podziałom, odpowiadający zadaniu zawodowemu. Jego rezultatem jest
produkt, usługa lub istotna decyzja.
Arkusz Analizy Jednostki Modułowej
(Modular Unit Analysis Sheet)
Na arkuszu tym wyszczególnione są różne umiejętności konieczne do wykonania
poszczególnych etapów pracy danej jednostki modułowej razem ze standardami wykonania.
2
Podane są również sfery umiejętności (psychomotoryczna, intelektualna, postawy) dla
poszczególnych umiejętności.
Element dydaktyczny
(Learning Element)
Element programu MES w formie zamkniętej broszury szkoleniowej (zazwyczaj do
samokształcenia), przeznaczonej do nauczania zorientowanego na ucznia. Każdy element
dydaktyczny obejmuje określoną umiejętność lub wycinek wiedzy.
Jednostka szkoleniowa
(Instructional Unit)
Sposób zapisu i organizacji zajęć szkoleniowych w koncepcji MES. Ułatwia systematyczne
planowanie i przygotowanie zajęć szkoleniowych przez instruktorów lub nauczycieli. Jednostki
szkoleniowe mogą również stanowić podstawę opracowywania elementów dydaktycznych.
Sprawdzian postępów
(Progress Check)
Zestaw poleceń (odzwierciedlających ustalone cele nauczania) do wykonania, przewidziany na
zakończenie realizacji jednostki szkoleniowej lub elementu dydaktycznego. Ma on dostarczyć
wiarygodnego dowodu na to, że uczeń potrafi zastosować umiejętność (psychomotoryczną,
intelektualną lub postawę), którą opanował, zgodnie ze standardami i w warunkach
określonych w opisie celów.
Test osiągnięć
(Perfomance Test)
Zestaw poleceń (odzwierciedlających ustalone cele nauczania) do wykonania, przewidziany na
zakończenie realizacji jednostki modułowej. Dostarcza wiarygodnego dowodu na to, że uczeń
potrafi wykonać etapy pracy jednostki modułowej zgodnie z określonymi standardami i w
danych warunkach. Testy osiągnięć stają się testami cząstkowymi, jeśli program szkoleniowy
MES obejmuje więcej jednostek modułowych.
Egzamin końcowy
(Final Test)
Wszechstronny test osiągnięć przeprowadzany pod koniec programu szkoleniowego
obejmujący większą liczbę jednostek modułowych.
Pakiet edukacyjny MES
(MES Learning Package)
Składa się z poradników dla instruktora i osób szkolnych, listy sprzętu i pomocy
dydaktycznych oraz zestawu tych elementów dydaktycznych/jednostek szkoleniowych, które są
niezbędne do realizacji jednostek modułowych, przewidzianych w danym programie
szkoleniowym MES.
Program szkoleniowy MES
Jest propozycją działań dydaktycznych realizowanych w oparciu o standardowy zestaw
dokumentów, określających zakres i układ treści nauczania i uczenia się, wynikający z zadań
występujących w zawodzie, którym odpowiadają jednostki modułowe.
Lista wyposażenia szkoleniowego
(Training Facilities List)
Jest stosowana do wyszczególnienia i opisu sprzętu, narzędzi, materiałów itd. niezbędnych dla
danego pakietu lub pakietów edukacyjnych.
Stacja dydaktyczna
(Learning Station)
Jest to miejsce do realizacji działań dydaktycznych, gdzie nauka przebiega w sposób zor-
ganizowany, nastawiony na ucznia i w jego własnym tempie. Jest ona wyposażona we
wszystkie przedmioty i pomoce niezbędne do nauki.
3
Pojęcia i terminy dotyczące analizy pracy
Zawód
Zbiór zadań zawodowych wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy,
wymagających od pracownika odpowiednich kwalifikacji zawodowych.
Obszar zawodowy
Powszechnie uznana sfera (dziedzina) działalności zawodowej, na którą składa się określona
liczba zawodów pokrewnych pod względem środków i przedmiotów pracy lub zbiorów funkcji
występujących w różnych zawodach (np. funkcje nadzoru, kontroli, funkcje społeczne,
menedżerskie itp.). Przykłady obszarów zawodowych: budownictwo, mechanika,
elektrotechnika, informatyka itd.
Zakres pracy
Wydzielona z obszaru zawodowego lub zawodu dziedzina działalność wyznaczająca granice,
specjalności, specjalizacji bądź zestaw zadań składający się na kwalifikacje wymagane na
stanowisku/stanowiskach pracy.
Specjalność
zawodowa
Występuje w rezultacie podziału pracy w ramach zawodu. Ukierunkowana jest zazwyczaj na
funkcję lub rodzaj wiedzy czy też przedmiot pracy, co określone jest specyficznym podzbiorem
zadań, stanowiących rozwinięcie zadań podstawowych.
Specjalizacja zawodowa
Oznacza zdobywanie wiedzy i umiejętności (teoretycznych i praktycznych), biegłości w jakiejś
wąskiej dziedzinie w danym zawodzie.
Zadanie zawodowe
Logiczny wycinek pracy w ramach zawodu o wyraźnie określonym początku i końcu. Układ
czynności zawodowych powiązany jednym celem działania, kończącym się określonym
wytworem, usługą lub podjęciem istotnej decyzji (w metodologii MES odpowiada mu
jednostka modułowa). Zadanie zawodowe realizowane jest z reguły z podziałem na etapy pracy
– kolejne czynności.
Czynności zawodowe
Działania pracownika we współpracy z wyposażeniem, materiałami, przyrodą, ludźmi,
informacjami, ideami, danymi, wydarzeniami i warunkami oraz dające określony efekt
użyteczny, np. zamocowane przedmiotu, kontrola wymiaru, włączenie urządzenia itp.
Czynności, podobnie jak i zadania zawodowe, mogą mieć charakter technologiczny
(wykonawczy), organizacyjny, kierowania i współpracy, kontroli i oceny jakości.
Kwalifikacje zawodowe
Układ zbiorów umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych niezbędnych do
wykonywania zestawu zadań zawodowych, właściwych dla danego zawodu.
Umiejętności
Zdolności nabyte i wyćwiczone, które służą do wykonania czynności prowadzących do
uzyskania zaplanowanego wyniku (realizacji zadania zawodowego lub pracy).
4
Wiadomości
Zestaw informacji przyjęty świadomie przez podmiot i przechowywany w jego pamięci oraz
wykorzystywany do ukształtowania określonych umiejętności.
Cechy psychofizyczne
Cechy indywidualne (osobowościowe) pracowników wykonujących poszczególne zadania.
Zaliczamy do nich: sprawności sensomotoryczne (np. zręczność rąk, zmysł równowagi,
rozróżnianie barw, koordynacja wzrokowo-ruchowa itp.), zdolności (np. koncentracja uwagi,
wyobraźnia, uzdolnienia techniczne itp.), cechy charakteryzujące osobowość(np. odporność
emocjonalna, samodzielność, zdolność przekonywania, wytrwałość, odwaga itp.).
Postawy
Nieobserwowalne bezpośrednio predyspozycje lub tendencje do specyficznych reakcji na
rzeczy, bodźce lub wartości (często utożsamiane z cechami osobowościowymi i zdolnościami).
Kształtowanie postaw ma w założeniach sprzyjać realizacji zadań zawodowych. Przez postawę
wobec pracy w zawodzie rozumiana jest pewna gotowość pracownika do względnie trwałych
przekonań i sposobów zachowań, odpowiadających wymaganiom określonego zwodu czy
sytuacji występujących w procesie pracy.
Stanowisko pracy
Najmniejsza jednostka organizacyjna przedsiębiorstwa, miejsce pracy, część powierzchni
produkcyjnej lub usługowej zajmowanej lub obsługiwanej przez pracownika w celu
wykonywania powierzonej mu pracy – zadań zawodowych.
Standard kwalifikacji zawodowych
Akceptowane przez przedstawicieli pracodawców, pracobiorców i innych partnerów
społecznych wymagania dotyczące kwalifikacji zawodowych, opisujące zbiory niezbędnych
umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych, odpowiadające zadaniom zawodowym
i kwalifikacjom wyodrębnionym w zawodzie oraz warunkujące skuteczne wykowanie działań
zawodowych.
Kompetencje zawodowe
Uprawnienia do działania w określonym obszarze zawodowym na podstawie uzyskanych
kwalifikacji, pozwalających na właściwe rozwiązywanie zadań zawodowych. Uprawnienia te
są stwierdzone w odpowiednim dokumencie kwalifikacyjnym, określającym ewentualnie tytuł
i stopień zawodowy
.
Pojęcia i terminy dotyczące modelu dokumentacji programowej szkoleń
modułowych
Analiza potrzeb szkoleniowych
Jest procesem zbierania, przetwarzania, analizowania i porównywania danych odnoszących się
do miejsc pracy – w ramach przedsiębiorstwa, organizacji, obszaru geograficznego lub sektora
przemysłowego i w ramach nich – do indywidualnych działań osób na tych stanowiskach
pracy, aby opisać pracę wykonywaną, zidentyfikować wymagania co do tych działań, ocenić
poziom, na jakim odbywa się działanie jednostek oraz zdefiniować i spisać potrzeby
szkoleniowe.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]