zaparcie i biegunka, Studia, Farmakologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Najczęstszym sposobem radzenia sobie z biegunką przez
pacjentów jest SAMOLECZENIE
BIEGUNKA
ZABURZENIA ELEKTROLITOWE
I ODWODNIENIE !!!
znaczne zwiększenie liczby wypróżnień w ciągu doby

zwykle powyżej 3 na dobę i zmianie konsystencji
stolca na płynną, półpłynną lub papkowatą
Szczególnie : niemowlęta, dzieci, starsi i pacjenci
z innymi chorobami
objaw ten związany jest ze wzmożoną
perystaltyką jelit i często kurczowymi bólami
brzucha
towarzyszyć mogą nudności i wymioty,
osłabienie, gorączka i odwodnienie
NAWODNIENIE USTNE :
glukoza + elektrolity
Leki działające absorpcyjnie
Konsultacja lekarska
Węgiel leczniczy
(Carbo medicinalis)
Niepokojące objawy występujące wraz z biegunką, które wymagają
konsultacji lekarskiej to:

ciężka biegunka (kilkanaście wypróżnień na
dobę) przebiegająca ze znacznym osłabieniem
lub wymiotami

gorączka powyżej 38
0

obecność krwi, śluzu lub ropy w kale

biegunka utrzymująca się powyżej 48 godzin

różnego rodzaju bóle (brzucha, głowy, mięśni)

znaczne odwodnienie organizmu

wystąpienie biegunki przewlekłej, gdyż jej
przyczyną może być poważna choroba ustrojowa.
– sproszkowany węgiel aktywowany o dużej aktywności
absorpcyjnej
–w ąże substancje znajdujące się w przewodzie
pokarmowym i uniemożliwia ich wchłonięcie z przewodu
pokarmowego – absorbuje toksyny bakteryjne, bakterie,
produkty gnilne, gazy jelitowe, substancje toksyczne
– ma silne działanie przeciwbiegunkowe i zapierające
– dawkowanie: 3-6g co godzinę (3-4 razy na dobę)
– nie należy go stosować jednocześnie z innymi lekami
(gdyż zaadsorbowane przez węgiel mogą nie działać)
Leki działające absorpcyjnie i
powlekająco
Leki działające ściągająco
Leki działające ściągająco powodują w nieznacznym stopniu denaturację
śluzu i białek na powierzchni błony śluzowej

zdenaturowana warstwa zwalnia wymianę płynów przez błonęśluzową
oraz utrudnia działanie substancji zawartych w treści pokarmowej na
mięśnie gładkie i gruczoły jelit
Smektyn dwuaktynościenny
(Smecta)
– tworzy warstwę pokrywającą błonę śluzową żołądka i jelit
– objawowe leczenie biegunki, zwłaszcza u dzieci
– dawkowanie: dorośli 1-2 saszetki (3 razy na dobę), dzieci
do 1 roku życia 1 saszetka na dobę w dwóch równych
porcjach, od 1 do 2 r. ż. 1-2 saszetki na dobę, powyżej
2 r. ż. 2-3 saszetki na dobę
– zaleca się, by zachować odstęp czasu przy podawaniu
innych leków 1,5 godziny przed lub 1,5 godziny po
zastosowaniu
Garbniki roślinne
•W s ępują w korze dębu (
Quercus cortex
), liściach borówki
brusznicy (
Vitis idaea folium
) i jagodach borówki czernicy (
Myrtilli
fructus
)
•Białczan taniny (
Tanninum albuminatm
, Taninal) – w jelitach pod
wpływem pankreatyny uwalniane są garbniki, które wykazują
działanie ściągające i bakteriostatyczne; działa także
przeciwbiegunkowo, tworząc trudno rozpuszczalne kompleksy z
toksynami bakteryjnymi.
•
Stosowany jest w tabletkach 0,5-1 g 3-4 razy na dobę.
1
Leki działające ściągająco
OPIOIDY
NAJSKUTECZNIEJSZE LEKI W BIEGUNCE
Związki bizmutu:
zasadowy węglan bizmutawy (
Bismuthum subcarbonicum
),
zasadowy azotan bizmutawy (
Bismuthum subnitricum
)
MOTORYKA
JELITOWA
WYDZIELANIE
JELITOWE
WCHŁANIANIE
•działają ściągająco oraz umiarkowanie przeciwbakteryjnie
•
receptory
opioidowe

i

receptory
opioidowe

receptory
opioidowe

stosuje się je w preparatach złożonych o działaniu
przeciwbiegunkowym
•zw ązki te barwią kał na czarno
Leki działające na receptory opioidowe w jelitach
Loperamid
POBUDZA REC.

40-50
– krotnie silniejsze działanie p/biegunkowe
niż morfina

czasu pasażu +

napięcia
zwieracza odbytu
+
działanie p/sekrecyjne – odwracające wpływ toksyny
cholery i niektórych toksyn E.coli
praktycznie nie przechodzi do OUN !
Leki działające na receptory opioidowe w jelitach
połączenie dwóch substancji
czynnych:
loperamid
+
symetykon
•
Loperamid
(Imodium, Laremid, Stoperan)
•
Wskazania: objawowe leczenie ostrej i przewlekłej
biegunki o różnym pochodzeniu
•
Dawkowanie: 4 mg jednorazowo, a następnie 2mg po
każdym luźnym stolcu, max dawka dzienna 16 mg
(u dzieci 3 tabletki/20 kg m. c.)
powstrzymuje biegunkę już w ciągu godziny
oraz
łagodzi bóle brzucha, kurcze
i wzdęcia z nią związane
•
Imodium Instant -
wygodna postać tabletki
rozpuszczalnej w ustach
2
Leki zawierające substancje
przeciwbakteryjne
Leki działające na receptory opioidowe w jelitach
Difenoksylat

difenoksyna
Nifuroksazyd
– silnie spowalnia perystaltykę jelit
–słabo wchłania się z przewodu pokarmowego,
• chemioterapeutyk, pochodna nitrofuranu, praktycznie nie
wchłania się z przewodu pokarmowego;
•działa bakteriobójczo i bakteriostatycznie na większość
patogenów jelitowych wywołujących ostre biegunki
zakaźne (bakterie gram-dodatnie z rodzaju
Staphylococcus, Streptococcus
oraz niektóre pałeczki
Gram-ujemne z rodzaju
Enterobacteriaceae
-
Salmonella
,
Shigella, Proteus
);
lecz w dużych dawkach, kilkakrotnie przekraczających dawkę
zapierającą, przenika do OUN i działa typowo dla opioidów
wywołując euforię i znosząc zespół abstynencji !!!
Wskazania
: ostre i przewlekłe biegunki pochodzenia
niezakaźnego (po operacji jelit, radioterapii, na tle
uczuleniowym); nie należy stosować w biegunkach
bakteryjnych
– stosowany jest zwykle w połączeniu z siarczanem atropiny (lek
Reasec)
– nie należy stosować u małych dzieci, gdyż może wywołać zatrucie
przebiegającego z silną depresją układu oddechowego
•
wnika do komórki bakteryjnej, gdzie ulega redukcji do
cytotoksycznych metabolitów uszkadzających bakteryjne
DNA;
•
nie niszczy bakterii tworzących prawidłową florę jelitową
Rifaksymina
Rifaksymina
• Rifaksymina (
Xifaxan)
należy do antybiotyków o
działaniu bakteriobójczym
• Efekt ten jest osiągany poprzez nieodwracalne wiązanie
leku z podjednostką β polimerazy RNA zależnej od DNA
w komórce bakterii, co prowadzi do zablokowania
syntezy RNA i białek
•Działanie blokujące polimerazę RNA zależną od DNA
jest wybiórcze wobec bakterii, ponieważ enzym ten w ich
komórkach różni się istotnie od polimerazy RNA w
komórkach organizmu człowieka
• Dawkowanie: w przypadku ostrych zakażeń jelitowych
przebiegających z biegunką oraz w biegunce podróżnych
pacjentom powyżej 12 roku życia rifaksyminę podaje się w
dawce od 200 mg (1 tabletka lub 10 ml zawiesiny) co 8
godzin do 400 mg (2 tabletki lub 20 ml zawiesiny) co 8–12
godzin
• U chorych powyżej 12 roku życia z encefalopatią wątrobową
lek stosuje się w dawce 400 mg (2 tabletki lub 20 ml
zawiesiny) co 8 godzin.
•Jeśli biegunka zakaźna utrzymuje się przez 24 – 48 godz.
po włączeniu rifaksyminy albo objawy choroby ulegają
nasileniu, terapia tym antybiotykiem powinna być przerwana
•
Czas leczenia nie powinien być dłuższy niż 7 dni.
Probiotyki
• Wyselekcjonowane szczepy żywych bakterii (np.
Saccharomyces boulardii, Bifidobacterium, Lactobacillus
).
Antybiotykoterapia wywiera negatywny
wpływ na mikroflorę przewodu
•
usprawniają perystaltykę jelit i wydzielanie jelitowe
•
hamują namnażanie patogennych bakterii (przylegając do ścian
jelita, uniemożliwiają jej kolonizację przez inne bakterie) oraz
zmniejszają ilość wytwarzanych przez nie toksyn
pokarmowego manifestujący się najczęściej
biegunką (5-30% chorych) występującą w
trakcie antybiotykoterapii lub do 6 tyg. od
jej zakończenia
•
skracają czas trwania biegunki przez przywrócenie prawidłowego
składu flory bakteryjnej jelit
•
Wskazania: w ostrych biegunkach bakteryjnych i wirusowych
jako dodatek do nawadniania lub zapobiegawczo przy
antybiotykoterapii
•
Dawkowanie: 1-2 kapsułki/saszetki na dobę
3
PATOMECHANIZM BIEGUNKI ZWIĄZANEJ
Z ANTYBIOTYKOTERAPIĄ
Zmiany ilościowe i jakościowe flory
jelitowej
Upośledzenie trawienia i metabolizmu związków
obecnych w przewodzie pokarmowym
bezpośredni wpływ
na przewód pokarmowy
sole kwasów żółciowych – zwiększenie ilości kwasów
dihydroksylowych w jelicie grubym stymulujących wydzielanie
wody przez kolonocyty
węglowodany – przedostające się do okrężnicy (upośledzenie
ich fermentacji)
uszkodzenie błony śluzowej
zaburzenia wchłaniania
zmiany ilościowe i jakościowe
flory jelitowej
stymulacja motoryki
BIEGUNKA OSMOTYCZNA (70-80%)
NIESWOISTA BIEGUNKA ZWIĄZANA Z
ANTYBIOTYKOTERAPIĄ
zaburzenia mechanizmów
transportujących w nabłonku
Zmiany ilościowe i jakościowe flory
jelitowej
Selekcja szczepów bakterii opornych
na antybiotyki
Rzekomobłoniaste zapalenie jelita
grubego - przyczyny
Zmiany w normalnej florze bakteryjnej
spowodowane przez podawany antybiotyk
mogą ułatwić nadmierny rozwój C.difficile
i zwiększyć wytwarzanie toksyny
Clostridium difficile(toksyna B) –
20%
Klebsiella oxytoca
Staphylococcus aureus
wytwarzaj
ą
ce enterotoksyn
ę
Clostridium perfringens typu A
Toksyny A i B (enterotoksyna i cytotoksyna)
wytwarzana przez Clostridium difficile
(G+ beztlenowa pałeczka, tworząca zarodniki występująca
w małej ilości u osób zdrowych)
2-3%
Każdy antybiotyk o szerokim spektrum
działania p/bakteryjnego może
być przyczyną rzekomobłoniastego zapalenia
jelit
Cechy antybiotyku
mogą zwiększać
ryzyko zakażenia :
-zakres działania p/bakteryjnego
ale szczególnie
- stopień wchłaniania z przewodu
pokarmowego
penicyliny lub inne betalaktamy,
cefalosporyny II i III generacji, makrolidy,
linkozamidy, aminoglikozydy,
amfoterycyna B, trimetoprim-sulfametoksazol
-obecność w krążeniu wątrobowo-
jelitowym
4
Leczenie
Nawrót choroby (15-35%) -
rozpoznaje się
wówczas, gdy po kilku tygodniach lub miesiącach
od zakończonego skutecznego leczenia
przeciwbakteryjnego ponownie pojawiają się
objawy przedmiotowe i obecne są w badaniu
bakteriologicznym stolca bakterie lub ich toksyny
OBJAWOWE – przerwanie podawania antybiotyku
i leczenie uzupełniające płynami i elektrolitami
Należy unikać leków hamujących perystaltykę i opioidów,
ponieważ maskują kliniczne objawy choroby i powodują
gromadzenie się toksyn w okrężnicy.
PRZYCZYNOWE (SWOISTE LECZENIE P/BAKTERYJNE)
Brak aktywności metronidazolu i wankomycyny wobec form
przetrwalnikowych Clostridium.
Leki skutecznie eliminują formy wegetatywne wytwarzające toksyny,
ale nie działają na spory.
–
metronidazol lub wankomycyna
Preferuje się doustne podawanie leków, gdyż C.difficilenie
penetruje w głąb tkanek, a toksyny wytwarzane w świetle jelita wywołują
biegunkę wyłącznie po związaniu się ze swoistym receptorem na komórkach
nabłonka okrężnicy
Zapobieganie nawrotowi
Zapobieganie rzekomobłoniastemu
zapaleniu jelita
•
jeżeli konieczna jest terapia przyczynowa stosować
metronidazol w dawkach standardowych przez 10 dni
• unikać stosowania antybiotyków zarówno ze wskazań
profilaktycznych i do leczenia błahych przypadków przez 2
mies. po biegunce wywołanej przez C. Difficile
Stosowanie przy każdej kuracji
antybiotykowej probiotyków !!!
• podawanie probiotyków – jogurt i preparaty zawierające
szczepy Lactobacilluslub LactobacillusGG
zwłaszcza Saccharomyces boulardii
(2 x po 250 mg/d przez 28 dni)
• podawanie żywych drożdży Saccharomyces boulardii 2 razy
dziennie po 500 mg doustnie, przez mies., począwszy od
czwartego dnia przed zakończeniem swoistego leczenia
przeciwbakteryjnego
Zaparcia atoniczne
Zaparcie
zmniejszenie napięcia ścian jelit i zwolnienia
perystaltyki jelit

prowadzi to do zwiększenia
wchłaniania wody w jelicie grubym i zagęszczenia
mas kałowych
stan, w którym w wyniku nadmiernego odwodnienia
konsystencja stolca staje się twarda, zbita lub gdy
występuje trudność przy jego oddawaniu
PRAWIDŁOWO wypróżnienia

1-2 razy na dobę, czasem co
drugi dzień.
Przyczyny

m.in. nieregularne odżywianie, dieta uboga w
błonnik, siedzący tryb życia, nadużywanie środków
przeczyszczających, głównie lewatyw oraz
powstrzymywanie odruchu defekacji
Zaparcie przewlekłe

gdy przez okres dłuższy niż 6
miesięcy utrzymuje się choć jeden z następujących
objawów:

wypróżnienie następuje rzadziej niż 3 x w tygodniu

odczuwane jest wzmożone parcie na stolec więcej niż w
jednej czwartej przypadków

istnieje uczucie niepełnego wypróżnienia
Objawy towarzyszące : wzdęcia, brak apetytu, niesmak w
ustach, tępe bóle brzucha, bóle głowy i niepokój
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]