Zależność koszty - produkcja - zysk(1), Rachunkowość, Rachunkowość, Rachunkowość, Rachunkowość cz1
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ZaleŜność: koszty – produkcja – zysk
Analiza związku koszty – produkcja - zysk (K – P - Z) zwana teŜ analizą progu rentowności jest metodą systematycznego
badania relacji pomiędzy zmianami wielkości sprzedaŜy i produkcji oraz zmianami w poziomie: przychodów ze sprzedaŜy,
poniesionych kosztów i uzyskanego wyniku finansowego.
Celem analizy progu rentowności jest oszacowanie zmian wyniku finansowego w rezultacie wahań poziomu kosztów oraz
przychodów ze sprzedaŜy. Analiza pozwala ustalić tak istotne elementy, jak np. wielkość sprzedaŜy, przy której zysk na sprzedaŜy
osiągnie wartość maksymalną, lub wielkość sprzedaŜy stanowiącą próg rentowności tzn. (ilość lub wartość), przy której wynik
finansowy rozumiany jako róŜnica pomiędzy łącznym przychodem ze sprzedaŜy wyrobów i łącznymi kosztami (stałymi i zmiennymi)
ich wytworzenia jest równy zero.
Wyznaczenie progu rentowności pozwala ocenić kształtowanie się relacji ekonomicznej: „produkcja – koszty – zysk” oraz
umoŜliwia analizę wpływu na nią przewidywanych lub zaistniałych zmian wielkości produkcji, cen, kosztów itp. Obliczenie progu
rentowności polega na badaniu zaleŜności między produkcją (sprzedaŜą) a kosztami dla określenia punktu, od którego zwiększenie
rozmiarów produkcji ( przychodów ze sprzedaŜy) przyczynia się do osiągnięcia zysku, natomiast zmniejszenie rozmiarów produkcji
(przychodów) – do poniesienia straty.
ZaleŜnością relacji: „produkcja – koszty – zysk” jest zakres działania zmian wielkości produkcji /sprzedaŜy, sprzedaŜy na
zysk, gdy inne elementy relacji są dane. Określa się to pojęciem
dźwigni operacyjnej
, która polega na porównywaniu procentowego
przyrostu ilości produkcji (sprzedaŜy) i zysku operacyjnego ze sprzedaŜy. Wskaźnik elastyczności (zmienności) nazywamy równieŜ
stopniem dzwigni operacyjnej (DOL).
DOL
=
q
(
c
-
kz
)
q
(
c
-
kz
)
-
Ks
gdzie:
Ks – koszty stale,
c – jednostkowa cena sprzedaŜy,
kz- jednostkowy koszt zmienny produktu ,
q- wielkość sprzedaŜy produktu.
Wskaźnik elastyczności w punkcie krytycznym przyjmuje wartość 0, natomiast poniŜej tego punktu jego wartość jest
ujemna, a powyŜej dodatnia.
ZaleŜność: „produkcja – koszty – zysk” moŜna poszerzyć o
przepływy pienięŜne
oraz
podatek dochodowy.
Rozszerzenie formuły o przepływy pienięŜne polega na korekcie:
-
kosztów o elementy, które nie powodują w danym okresie wydatków środków pienięŜnych (np. amortyzacja);
-
przychodów o elementy, które w danym okresie nie są wpływami środków pienięŜnych.
Rxp
=
Ks
-
Kw
=
Ks
-
Kw
c
-
kz
mb
gdzie:
Kw – koszy, które nie są wydatkami w danym okresie,
mb – marŜa brutto.
W rozszerzeniu formuły „produkcja – koszty – zysk” o podatek dochodowy, wyznaczenie progu rentowności wyraŜa się
następującym wzorem:
Ks
+
Zn
1
+
rp
Rx
=
c
-
kz
gdzie:
Zn – zysk netto,
rp - stawka podatku dochodowego.
1.Prog rentowności dla produkcji jednoasortymentowej.
W przedsiębiorstwie o jednorodnej produkcji wyznaczenie progu rentowności moŜna wyrazić ilościowo lub wartościowo.
Próg rentowności w ujęciu ilościowym określa w jednostkach naturalnych (np. w kilogramach, sztukach, metrach bieŜących
itp.) rozmiary sprzedaŜy produktu, które naleŜy przy planowanym lub rzeczywistym poziomie kosztów i ceny, aby wynik finansowy
przedsiębiorstwa wynosił zero.
WyraŜony jest wzorem:
Rx
=
Ks
mb
gdzie:
Rx – próg rentowności w ujęciu ilościowym,
x – wielkość sprzedaŜy,
Wartościowy próg rentowności pozwala ustalić poziom przychodów ze sprzedaŜy, które zapewniają pokrycie kosztów
zmiennych i kosztów stałych okresu przy załoŜeniu określonej wielkości jednostkowej ceny sprzedaŜy oraz zmiennych kosztów
jednostkowych. Formuła określająca próg rentowności w ujęciu wartościowym przedstawia się następująco:
Rw
=
1
Ks
kz
-
c
gdzie:
Rw – próg rentowności w ujęciu wartościowym
2. Próg rentowności dla produkcji wieloasortymentowej.
Ustalenie progu rentowności przy produkcji złoŜonej (wieloasortymentowej) moŜe być dokonane roŜnymi metodami. ZaleŜą
one, miedzy innymi, od informacji liczbowych dostarczanych przez rachunkowość, a zwłaszcza rachunek kosztów. Wyznaczenie
progu rentowności dla przedsiębiorstwa o produkcji wielo-asortymentowej jest trudniejsze, a moŜliwości analizy są ograniczone.
Próg rentowności przy produkcji złoŜonej ma następująca postać:
∑
n
∑
n
KS
+
(
Kz
i
·
qi
)
=
(
ci
·
qi
)
i
=
1
i
=
1
gdzie:
kzi- jednostkowy koszt zmienny i –tego produktu ,
ci- jednostkowa cena sprzedaŜy i –tego produktu ,
qi- wielkość sprzedaŜy i –tego produktu.
Na podstawie przedstawionego równania moŜna stwierdzić, ze przedsiębiorstwo osiąga próg rentowności, gdy koszty okresu
są równe wielkości przychodów ze sprzedaŜy poszczególnych produktów.
Jedna z metod badania progu rentowności dla produkcji złoŜonej jest tzw.
segmentowa
analiza progu rentowności
. Przy jej
stosowaniu naleŜy podzielić koszty na dwie części:
-
koszty stale związane z poszczególnymi asortymentami
-
koszty dotyczące całego przedsiębiorstwa
Ksi
+
mbi
·
Ksp
mbi
1
+
mbi
2
+
......
+
mbn
Rxi
=
mbi
gdzie:
Rxi – ilościowy próg rentowności dla i-tego asortymentu
mbi – jednostkowa marŜa brutto i – tego asortymentu
Ksi – koszty stale i – tego asortymentu
Ksp – koszty stale przedsiębiorstwa
Innym sposobem wyliczenia progu rentowności w przedsiębiorstwie o produkcji wieloasortymentowej jest ustalenie
minimalnego
poziomu sprzedaŜy za pomocą złoŜonej stopy marŜy brutto.
MoŜe to nastąpić wtedy, gdy są znane: jednostkowe ceny sprzedaŜy i
jednostkowe koszty zmienne kaŜdego asortymentu, koszty stale dotyczące całości przedsiębiorstwa, rozmiary sprzedaŜy
poszczególnych rodzajów wyrobów. W tym wypadku próg rentowności moŜna wyznaczyć wzorem:
Rw
=
Ks
n
∑
(
mbiqi
)
i
=
1
∑
n
(
ciqi
)
i
=
1
Ustalenie wartościowego progu rentowności:
Rw
=
Rx
·
c
Przedsiębiorstwo jest rentowne, gdy:
-
łączne rozmiary sprzedaŜy (produkcji) wyraŜone w jednostkach naturalnych są większe od wartości progowej:
∑
=
n
qi
>
Rx
i
1
-
wartość sprzedaŜy ( produkcji) wyraŜona w jednostkach pienięŜnych jest większa od wartości progowej:
∑
=
n
qici
>
Rw
i
1
Analiza progu rentowności ułatwia podejmowanie decyzji krótkookresowych w odniesieniu do problemów takich jak:
-
optymalizacja zysku;
-
określenie cen wytwarzanych wyrobów;
-
obliczenie rozmiarów produkcji zapewniających osiągniecie zakładanego zysku;
-
ustalenie wpływu zamian wielkości produkcji, cen, kosztów na poziom wyniku;
-
wyznaczenie opłacalności wariantów decyzyjnych w róŜnych technikach produkcyjnych, na przykład przy wyborze
asortymentowej struktury produkcji.
3. Strefa bezpieczeństwa
Obliczenie progu rentowności dla produkcji wyrobów umoŜliwia udzielenie następnej istotnej dla zarządzania informacji, a
mianowicie tzw.
strefy bezpieczeństwa
. Pojecie strefy bezpieczeństwa moŜna określić następująco: „ o ile moŜe zmniejszyć się
planowany przychód ze sprzedaŜy wyrobów np. w wyniku zakłóceń na ryku (wycofanie zamówień przez odbiorców, nałoŜenie
embarga na wywóz za granice), zmian w polityce ekonomicznej państwa itp. aby działalność ta nie zaczęła przynosić strat?” Strefa
bezpieczeństwa stanowi róŜnice pomiędzy planowanym przychodem ze sprzedaŜy w danym okresie sprawozdawczym a przychodem
zapewniającym osiągniecie przedsiębiorstwu progu rentowności. MoŜna ja ustalić zarówno w liczbach bezwzględnych, będzie miała
wtedy następujący wzór:
Sbb
=
(
p
·
qi
)
-
(
p
·
qo
)
qı- planowana wielkość (ilość) sprzedaŜy,
oraz w liczbach względnych:
Sbw
=
(
p
·
qi
)
-
(
p
·
qo
)
·
100
%
(
p
·
qi
)
Strefa bezpieczeństwa informuje, o jaka kwotę lub procent moŜe zmniejszyć się planowany przychód ze sprzedaŜy, aby
realizowana produkcja nie przynosiła strat. Im wyŜszy poziom strefy bezpieczeństwa, tym korzystniejsza jest sytuacja gospodarcza
przedsiębiorstwa. JeŜeli wartość sprzedaŜy produktów i towarów zbliŜa się do poziomu progu rentowności oznacza to pogorszenie się
sytuacji ekonomicznej.
Dla celów analizy kosztowo-dochodowej oraz procesu decyzyjnego warto tez korzystać z procentowego współczynnika
marŜy brutto wyraŜonego wzorem:
WMb
=
c
c
-
kz
·
100
[ Pobierz całość w formacie PDF ]