Zasiedzenie spadkowe, ▀ DOKUMENTY, PORADY PRAWNE
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Spadki
Czy mo¿liwe jest zasiedzenie udziału spadkowego? - opinia prawna
Data: 13-03-2009 r.
Stan faktyczny
W listopadzie 1967 roku zapadło postanowienie s¹dowe o stwierdzeniu nabycia spadku po mojej matce.
Spadek nabyło troje dzieci po 1/3. Dziesiêæ lat póŸniej brat przekazał mi aktem darowizny swoj¹ 1/3 czêœæ. W
tej chwili w hipotece wpisany jestem ja w 2/3 i siostra w 1/3. Spadek obejmuje dom mieszkalny i działkê ok.
900 m. Domem i działk¹ władam nieprzerwanie od 1967 r. Siostra mieszka w innym mieœcie. Ja płaciłem i
płacê podatki, ubezpieczenie, przeprowadzam remonty, zawierałem umowy najmu, pobierałem czynsz
(mam pełn¹ dokumentacjê). Wysłałem do niej list proponuj¹c podział nieruchomoœci wspólnej przez
notariusza albo w s¹dzie. W liœcie oœwiadczyłem, ¿e brak odpowiedzi w ci¹gu 2 tygodni bêdê uwa¿ał za
konieczne skierowaæ sprawê o podział do s¹du. Siostra przyjechała, w jej obecnoœci geodeta zaproponował
podział działki, a architekt - domu. Siostra propozycjê zaakceptowała, ale nazajutrz j¹ anulowała. Czy w
tym stanie rzeczy mam szansê na uzyskanie w s¹dzie orzeczenia, ¿e stałem siê właœcicielem czêœci spadku
siostry na skutek zasiedzenia (termin dwudziestoletni min¹ł 26 listopada 1987), czy te¿ zacytowany list
niweczy tak¹ mo¿liwoœæ?
Opinia prawna
Niniejsza opinia prawna została sporz¹dzona na podstawie nastêpuj¹cych aktów prawnych:
Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami)
Instytucja
regulowana jest w kodeksie cywilnym. Zgodnie z postanowieniem art. 172 § 1 k.c.,
posiadacz nieruchomoœci nie bêd¹cy jej właœcicielem nabywa własnoœæ, je¿eli posiada nieruchomoœæ
nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba ¿e uzyskał posiadanie w złej wierze.
Ju¿ na wstêpie nale¿y wyjaœniæ, ¿e na gruncie przedstawionej definicji mo¿liwe jest
działu we
współwłasnoœci przez jednego ze współwłaœcicieli. Mo¿liwoœæ tak¹ przyj¹ł S¹d Najwy¿szy wielu swych
orzeczeniach (z 8 lipca 1969r. sygn. III CZP 41/69 opubl. OSNCP 7-8/70 poz. 121, z 26 stycznia 1978r. sygn.
III CZP 96/77, opubl. OSNCP 11/78 poz. 195) a tak¿e w doktrynie prawa cywilnego (Stanisław Rudnicki:
Komentarz do Kodeksu cywilnego. Ksiêga druga. Własnoœæ i inne prawa rzeczowe. Warszawa 1999r., s.
170).
Dopuszczalnym jest wiêc
wspólnej przez jednego ze współwłaœcicieli.
Aby jednak zasiedzenie było mo¿liwe, konieczne do spełnienia s¹ tak¿e pozostałe przesłanki zasiedzenia:
samoistny charakter posiadania, upływ czasu, zale¿ny od dobrej lub złej woli posiadacza.
Samoistny charakter posiadania
Zgodnie z art. 336 k.c.,
rzeczy jest ten, kto ni¹ faktycznie włada jak właœciciel.
Charakter samoistnoœci posiadania wyznaczony jest kwalifikacj¹ posiadacza traktuj¹cego dan¹ rzecz jako
przedmiot swojej własnoœci. Aby posiadanie było samoistne, posiadacz musi uwa¿aæ tê rzecz za swoj¹. Nie
wył¹cza posiadania samoistnego czasowa utrata władztwa nad rzecz¹, ani czasowe oddanie jej w posiadanie
osobie trzeciej, gdy¿ istotne jest to, czy posiadacz ma wolê i mo¿liwoœæ, ewentualnoœæ wykonywania tego
władztwa nad rzecz¹ (niepubl. orzeczenie SN z 7 kwietnia 1994r. sygn. III CRN 18/94, powołujê za: S.
Rudnicki Komentarz do K.C Ksiêga druga: Własnoœæ i inne prawa rzeczowe, s.177, W-wa 1999). Istot¹
bowiem jest wewnêtrzny stosunek posiadacza do przedmiotu posiadania ? posiadacz musi traktowaæ ten
przedmiot jak rzecz własn¹.
Samoistnoœæ posiadania wi¹¿e siê tak¿e z zamiarem posiadania danej rzeczy dla siebie (animo rem sibi
habendi). Zamiar taki mo¿e zostaæ uzewnêtrzniony właœnie poprzez zachowywanie siê wobec rzeczy jak jej
właœciciel. Jednak¿e nie zawsze takie zachowanie uzasadnia uznania posiadania za samoistne. W przypadku
bowiem współwłasnoœci, o samoistnym posiadaniu udziałów pozostałych współwłaœcicieli przez współwłaœciciela,
który rzeczywiœcie posiada rzecz, nie œwiadczy sam fakt dokonywania opłat i podatków w całoœci za przedmiot
własnoœci.
Samoistnoœæ jest wyznaczana œwiadomoœci¹ posiadacza, ¿e mo¿e rzecz traktowaæ jako swoj¹
.
Upływ czasu
W przypadku nieruchomoœci termin zasiedzenia biegnie, w zale¿noœci od dobrej czy złej wiary posiadacza,
odpowiednio 20 i 30 lat. Taki jest stan prawny w dniu dzisiejszym. Jednak¿e przed nowelizacj¹ kodeksu
cywilnego dokonan¹ ustaw¹ z dnia 28 lipca 1990r., terminy zasiedzenia nieruchomoœci wynosiły 10 lat przy
dobrej i 20 lat przy złej wierze. Dla takich przypadków, w których zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przed 1
paŸdziernika 1990 r. (w tym dniu weszła w¿ycie ustawa nowelizuj¹ca k.c.) upłyn¹łby ju¿ termin zasiedzenia,
nale¿y stosowaæ dawne terminy.
Dobra i zła wiara
Termin zasiedzenia nieruchomoœci zale¿y od
posiadacza samoistnego
. Przepisy
jednak w ¿adnym punkcie nie definiuj¹ tych pojêæ, pozostawiaj¹c to zadanie judykaturze i doktrynie prawa
cywilnego. Zgodnie z orzeczeniem S¹du Najwy¿szego z dnia 7 maja 1971r. (sygn. I CR 302/71, opubl. NP.
4,73, s. 580),
dobra wiara polega na usprawiedliwionym w danych okolicznoœciach przekonaniu
posiadacza, ¿e przysługuje mu takie prawo do władania rzecz¹, jakie faktycznie wykonuje
. W
analizowanym przypadku, w celu stwierdzenia dobrej wiary nale¿ałoby uznaæ œwiadomoœæ Pana, ¿e udział,
który Pan posiada, rzeczywiœcie Panu przysługuje. Dobr¹ czy zł¹ wiarê bada siê w chwili objêcia przedmiotu
zasiedzenia w posiadanie. PóŸniejsza zmiana kwalifikacji dobrej czy złej wiary nie ma ju¿ znaczenia.
Odnosz¹c powy¿sze rozwa¿ania do przedstawionego stanu faktycznego, nale¿y stwierdziæ, ¿e spełniona
została okreœlone przez prawo przesłanki zasiedzenia w postaci upływu czasu koniecznego do zasiedzenia
nieruchomoœci. Poniewa¿ wiedział Pan, ¿e udział w nieruchomoœci wspólnej, który obj¹ł Pan w posiadanie Panu
nie przysługuje, nie mo¿na stwierdziæ, ¿e w chwili obejmowania udziału w posiadanie był Pan w dobrej
wierze. Dlatego te¿ nale¿y uznaæ, ¿e mógłby Pan ewentualnie zasiedzieæ przedmiotow¹ nieruchomoœæ po 20
latach, gdy¿ termin zasiedzenia upłyn¹łby w listopadzie 1987r., a wiêc przed wejœciem w ¿ycie noweli k.c. z
28 lipca 1990r., która wydłu¿yła okresy zasiedzenia.
Podstawow¹ jednak przesłank¹ zasiedzenia jest
fakt posiadania przedmiotu zasiedzenia jak właœciciel
.
Jak ju¿ wyjaœniono powy¿ej, samoistny charakter posiadania przejawia siê w wewnêtrznym odczuciu
posiadacza, który traktuje rzecz tak, jakby przysługiwałoby mu do niej prawo własnoœci. Na podstawie
przedstawionego stanu faktycznego nie mo¿na niestety uznaæ, by traktował Pan udział siostry jako sw¹
własnoœæ. Œwiadczyæ o tym mo¿e œwiadomoœæ Pana, ¿e siostra ¿yje i nadal przysługuje jej 1/3 działki wraz z
takim samym udziałem w domu mieszkalnym. Ponadto, fakt taki odnotowany jest w ksiêgach wieczystych,
jest wiêc jawnym dla wszystkich odzwierciedleniem stanu prawnego nieruchomoœci.
Wa¿nym jest tak¿e list, w którym zachêca Pan siostrê do dokonania podziału nieruchomoœci wspólnej, a wiêc
w sposób dorozumiany poœwiadcza Pan fakt, ¿e posiadany przez Pana udział siostry w rzeczywistoœci nale¿y
do niej. Jest Pan tego œwiadomy, i wykazanie tego faktu w razie ewentualnego postêpowania o stwierdzenie
zasiedzenia nie byłoby zbyt problematyczne.
Dlatego te¿, na podstawie analizy stanu prawnego odniesionego do przedstawionej sytuacji nale¿y stwierdziæ,
¿e w tym przypadku nie jest mo¿liwe stwierdzenie zasiedzenia udziału w nieruchomoœci.
Mo¿liwe jest natomiast, i wskazane, ¿¹danie zniesienia współwłasnoœci. Przez wiele lat to Pan ponosił
wszelkie ciê¿ary zwi¹zane ze współwłasnoœci¹, choæ jako współwłaœciciele zobowi¹zani byli Pañstwo do tego
wspólnie w sposób solidarny.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]