Zadania chemia, studia, Chemia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
REPETYTORIUM Z FIZYKI Z ELEMENTAMI
CHEMII
CZ. I CHEMIA
OPRACOWAŁA: DR HAB. INŻ. JADWIGA LASKA
Tarnów, 2009
Wzory chemiczne. Nazewnictwo
Do wyrażania składu chemicznego substancji posługujemy się symbolami i wzorami chemicznymi.
Wzór chemiczny związku chemicznego tworzy się z symboli wszystkich pierwiastków
wchodzących w jego skład. Z prawej strony u dołu symbolu zaznacza się cyfrą arabską ilość
atomów danego pierwiastka w jednej cząsteczce związku.
Pierwiastki we wzorze wymienia się zwykle według pewnej kolejności, a mianowicie na początku
wzoru pisze się symbole pierwiastów elektrododatnich (metale), a na końcu – elektroujemnych
(niemetale). Gdy w skład cząsteczki wchodzi kilka pierwiastków, kolejność ich zapisywania
powinna być zgodna ze wzrastającymi wartościami elektroujemności.
Podział pierwiastków na metale i niemetale wiąże się m.in. z tym, że tlenki metali reagują z wodą z
utworzeniem wodorotlenków, a tlenki niemetali – kwasów.
Nazwy tlenków tworzy się dodając do słowa
tlenek
nazwę drugiego pierwiastka oraz jego
wartościowość np. CO
2
– tlenek węgla(IV), SO
3
– tlenek siarki(VI), FeO – tlenek żelaza(II).
Nazwy wodorotlenków tworzymy analogicznie, z tym, że w miejsce słowa
tlenek
wstawiamy słowo
wodorotlenek
np. Fe(OH)
2
– wodorotlenek żelaza(II), NaOH – wodorotlenek sodu. Niektóre metale
występują w związkach zawsze na tym samym stopniu utlenienia (mają taką samą wartościowość).
W takich przypadkach nie musimy podawać wartościowości w nazwie.
Wartościowość niektórych pierwiastków oraz symbole tworzonych przez nie jonów (w
nawiasach podane są symbloe jonów nietrwałych lub rzadko występujących)
Wartościowość
Symbole jonów
Li
+
, Na
+
, K
+
, Rb
+
, Cs
+
, Ag
+
, NH
4
+
I
Mg
2+
, Ca
2+
, Sr
2+
, Ba
2+
, Zn
2+
, Cd
2+
II
Al
3+
III
Cu
+
, Cu
2+
, Hg
+
≡Hg
2
2+
, Hg
2+
I, II
Au
+
, Au
3+
I, III
Cr
2+
, Cr
3+
, Mn
2+
, (Mn
3+
), Fe
2+
, Fe
3+
, Co
2+
, Co
3+
, Ni
2+
, (Ni
3+
)
II, III
Pb
2+
, Pb
4+
, Sn
2+
, Sn
4+
II, IV
Sb
3+
, Sb
5+
, As
3+
, As
5+
, Bi
3+
, (Bi
5+
)
III, V
Przykłady nazw kwasów zawierających tlen w cząsteczce jak i beztlenowych podane są w tabeli
poniżej. W nazwie kwasów zawierających tlen np. H
2
SO
4
, HNO
3
, do słowa
kwas
dodaje się nazwę
pierwiastka centralnego z końcówką –
owy
oraz jego wartościowość np. kwas siarkowy(VI), kwas
azotowy(V).
Nazwę soli tworzy się od nazwy odpowiedniego kwasu zamieniając końcówkę
-owy
na –
an
w
przypadku kwasów tlenowych i na
-ek
w przypadku kwasów beztlenowych
.
Przykłady podane są w
tabeli poniżej.
Kwasy i sole
Wzór
Kwasu
Nazwa
Kwasu
Reszta
kwasowa
Nazwa soli
HF (H
2
F
2
)
Kwas fluorowodorowy
F
-
Fluorek
HCl
Kwas chlorowodorowy
Cl
-
Chlorek
HBr
Kwas bromowodorowy
Br
-
Bromek
HI
Kwas jodowodorowy
I
-
jodek
H
2
S
Kwas siarkowodorowy
S
2-
Siarczek
HCN
Kwas cyjanowodorowy
CN
-
Cyjanek
HClO
Kwas chlorowy(I)
(ClO)
1-
Chloran(I)
HClO
2
Kwas chlorowy(III)
(ClO
2
)
1-
Chloran(III)
HClO
3
Kwas chlorowy(V)
(ClO
3
)
1-
Chloran(V)
HClO
4
Kwas chlorowy(VII)
(ClO
4
)
1-
Chloran(III)
(BrO)
1-
HBrO
Kwas bromowy(I)
Bromian(I)
HBrO
3
Kwas bromowy(V)
(BrO
3
)
1-
Bromian(V)
HIO
Kwas jodowy(I)
(IO)
1-
Jodan(I)
HIO
3
Kwas jodowy(V)
(IO
3
)
1-
Jodan(V)
H
2
SO
3
Kwas siarkowy(IV)
(SO
3
)
2-
Siarczan(IV)
H
2
SO
4
Kwas siarkowy(VI)
(SO
4
)
2-
Siarczan(VI)
HNO
2
Kwas azotowy(III)
(NO
2
)
1-
Azotan(III)
HNO
3
Kwas azotowy(V)
(NO
3
)
1-
Azotan(V)
(CNO)
1-
HCNO
Kwas cyjanowy
Cyjanian
H
3
PO
3
(HPO
2
) Kwas fosforowy(III)
(PO
3
)
Fosforan(III)
H
3
PO
4
(HPO
3
) Kwas fosforowy(V)
(PO
4
)
Fosforan(V)
H
2
CO
3
Kwas węglowy
(CO
3
)
2-
Węglan
HCOOH
Kwas mrówkowy
(COOH)
1-
Mrówczan
H
2
C
2
O
4
Kwas Szczawiowy
(C
2
O
4
)
2-
Szczawian
H
2
SiO
3
Kwas krzemowy
(SiO
3
)
2-
Krzemian
H
3
BO
3
Kwas borowy
(BO
3
)
3-
Boran
H
3
AlO
3
Kwas glinowy(III)
(AlO
3
)
3-
Glinian(III)
(CrO
2
)
1-
HCrO
2
Kwas Chromowy(III)
Chromian(III)
H
2
CrO
4
Kwas chromowy(VI)
(CrO
4
)
2-
Chromian(VI)
H
2
Cr
2
O
7
Kwas dichromowy(VI)
(Cr
2
O
7
)
2-
Dichromian(VI)
H
2
MnO
3
Kwas manganowy(IV)
(MnO
3
)
2-
Manganian(IV)
H
2
MnO
4
Kwas manganowy(VI)
(MnO
4
)
2-
Manganian(VI)
HMnO
4
Kwas manganowy(VII)
(MnO
4
)
1-
Manganian(VII)
Zad. 1.
Podać nazwy tlenków oraz wzory i nazwy odpowiadających im kwasów lub wodorotlenków: N
2
O
3
,
Na
2
O, SO
2
, BaO, P
2
O
5
, SiO
2
Zad. 2.
Tlenek cynku, glinu oraz ołowiu w reakcji z wodą dają połączenia, które w zależności od
środowiska zachowują się jak kwasy lub zasady. Zjawisko to nosi nazwę amfoteryczności. Podać
wzory i nazwy odpowiednich wodorotlenków i kwasów oraz nazwy anionów tych kwasów.
Zad. 3.
Podać wzory soli:
a) jodan(V) wapnia
b) cyjanek potasu
c) fosforan(III) magnezu
d) siarczan(IV) amonu
e) fosforan(V) żelaza(II)
f) siarczan(VI) ołowiu(II)
g) fosforan(III) wapnia
h) węglan glinu
i) oktaoksodisiarczan(VI) cyny(II)
j) bromek amonu
k) tiocyjanian (rodanek) żelaza(II)
l) tio(II)siarczan(VI) sodu
m) chlorek miedzi
n) octan chromu(III)
Zad. 4.
Podać nazwy anionów powstałych w wyniku stopniowej dysocjacji kwasów: siarkowego(IV) i
fosforowego(V).
Zad. 5.
Podać nazwy następujących związków chemicznych: Cr(OH)
3
, BaSO
4
, (NH
4
)
2
SO4, Ca(HS)
2
,
PbS
2
, Hg
2
I
2
, CuCl, MnCO
3
, (NH
4
)
2
Cr
2
O
7
, Ca(H
2
PO
4
)
2
.
Zad. 6.
Podać nazwy następujących jonów: Zn
2+
, Au
3+
, Ni
2+
, CrO
2
-
, MnO
4
2-
, Mn
3+
, CrO
4
2-
, ClO
2
-
,
IO
-
,
C
2
H
4
2-
.
Zad. 7.
Które kwasy nie tworzą soli kwaśnych i dlaczego?
Zad. 8.
Znane są trzy tlenki chromu: CrO, Cr
2
O
3
, CrO
3
. Podać nazwy tych tlenków oraz wzory produktów
ich reakcji z wodą.
Zad. 9.
Które z podanych niżej nazw związków nie są jednoznaczne i dlaczego?
a) tlenek cynku
b) wodorotlenek ołowiu
c) wodorosiarczek amonu
d) siarczan potasu
e) wodorofosforan żelaza
[ Pobierz całość w formacie PDF ]